You are here Our Research > Past Research Projects

Enhanced POS Tagging for NCI Corpus of Irish: Clibeáil an Chorpais

Malairt Focail ins An Foclóir Gaeilge-Béarla (Ó Dónaill, 1977, An Gúm)

 

4. Iontrálacha le “ : ” (3,919)

 

á⁴ : a¹.

ab² : is¹.

ab³ = an : is¹.

aba². (In phrase) Mac an ~ = mac an daba : mac 5 (d).

aba³ : ab¹.

abaigh² : abach.

abair² : abar.

abhann : abhainn.

abhla : abhaill.

abhlacha : abhaill.

ábhrú : ábhraigh.

achair² : achar¹.

achan = gach aon : gach.

achartha : achairt.

achoimre. 1. f. (gs. ~, pl. -rí). Summary. 2 : achomair¹.

achrann² : achair¹.

achtanna : acht¹.

acu : ag¹.

ad = do do : do³.

adhainne : adhann¹.

adhairce : adharc.

adhanfaidh : adhain¹.

adhartha : adhair, adhradh.

adhbhtha : adhbha².

adhnann : adhain¹.

adhrann : adhair.

agaibh : ag¹.

agaille. 1 : agaill^1,2. 2 : agall.

againn : ag¹.

agair² : agar².

agallann : agaill³.

agam : ag¹.

agartha : agair¹, agairt.

agat : ag¹.

agraíonn : agair¹.

agú : agaigh.

agus, conj. (Also written is) And. 1. (Co-ordinating, connecting, words) (a) (Simple connective) An t-athair ~ an mac, the father and the son. (b) In addition to. Breis ~ bliain, more than a year. A trí ~ a ceathair, three plus four. Corradh ~ punt, more than a pound. (c) And other. Tá mná ~ mná ann, there are women and (other kinds of) women. (d) (Continuous repetition) Bhí na scaotha ~ na scaotha éan ag dul ó dheas, there were flocks and flocks of birds going south. 2. (Connecting co-ordinate clauses or sentences) (a) (Simple connective) Nigh sé ~ thriomaigh sé é, he washed and dried it. (b) (With negative) Ná mol ~ ná cáin é, neither praise nor find fault with it. Níor ith sé ~ níor ól sé, he neither ate nor drank. (c) (Adversative) Bhí sé ann ~ níor labhair sé, he was there but he did not speak. Beir leat é ~ ná bris é, take it with you but don't break it. (d) (Consequential) Ceannaigh an drochrud ~ bí gan aon rud, if you buy a poor thing you will be left without anything. Thaitin sé liom ~ cheannaigh mé é, I liked it and so I bought it. (e) (Amplificative) D'ól mé é ~ ba é an togha é, I drank it and it was first class. (f) (Connecting two verbs the second of which is in the imperative) Fainic ~ ná tit, be careful not to fall. Bí cinnte ~ tabhair leat é, be sure to take it with you. Achainím ort ~ ná déan é, I beseech you not to do it. 3. (Introductory) (a) (Expressing surprise or incredulity) ~ an fíor sin? Do you tell me that's true? (b) (Continuing narration) D'imigh sé go Meiriceá. A~ nuair a bhí sé tamall thall . . . . He went to America. And when he was there some time . . . . 4. Subordinating conjunction introducing clauses or phrases as follows: (a) (Attributive) D'imigh sé ~ fearg air, he went away in anger. Chonaic mé ag teacht é ~ cóta mór air, I saw him coming and he was wearing an overcoat. (b) (Temporal) Thit sé ~ é ag dul thar an droichead, he fell as he was crossing the bridge. (c) (Amplificative) Bhí an lá an-dorcha, ~ é chomh fuar, the day was very dark, and it was also very cold. Ba mhaith, ~ liomsa, (you) would like (that), and I would also. Tiocfaidh mé ~ fáilte, I'll come and most willingly. Dá n-ólfadh, ~ an buidéal, ní dhéanfadh sé aon cheo air, if he did drink it, even the whole bottle, it would do him no harm. (d) (Concessive) Bhí sé ag iarraidh é a cheannach ~ gan mórán airgid aige, he was trying to buy it although he had little money. D'iarr sé é ~ gan é ag teastáil uaidh ar chor ar bith, he asked for it although he did not need it at all. Láidir ~ mar atá sé, strong as he is. Siúd ~ : siúd 2(b). (e) Seeing that, since. Ba cheart dúinn a bheith amuigh ~ an lá chomh breá sin, we should be out of doors, seeing that the day is so fine. Is dóigh go raibh rud éigin uaidh ~ é a theacht anseo, he probably wanted something, seeing that he came here. (f) (Conditional) If, even if. Ní fhéadfainn, ~ mo dhícheall a dhéanamh, an chloch sin a thógáil, I could not lift that stone, even if I did my best. Is é an rud céanna a tharlódh ~ bíodh sé féin i láthair, the same thing would happen were he himself present. (g) (Comparative) (After chomh, oiread, ionann, amhail) Déanfaidh mé é chomh maith ~ is féidir liom, I'll do it as well as I can. Thug sé a oiread dó ~ a shásaigh é, he gave him enough to satisfy him. Ní raibh a oiread ~ duine ann, there was not even one person there. Bhí sé ionann ~ (a bheith) caite aici, she had almost spent it. D'aithin mé é chomh luath ~ a chonaic mé é, I recognized him as soon as I saw him. Labhair sé liom, amhail ~ dá mbeadh aithne aige orm, he spoke to me as if he knew me. (h) (Restrictive) A fhad ~ nár tháinig sé chomh fada linn, so long as it did not come near us. (i) (Emphatic repetition) Ó théann (sé) ~ go dtéann, ná cuir bac air, since he is going, which he is, don't stop him. Ó bhí ~ go raibh, since it was, which is true. An mbeidh cluiche maith ann Dé Domhnaigh? Beidh agus é. Will the match on Sunday be good? It definitely will. 5. (Pleonastic usages) (a) (Introducing noun clauses after certain verbs) Tá a fhios ag Dia ~ (go), God knows (that). Bhí lá ~ (go) leanfainn iad, there was a time when I would have followed them. Má tá i ndán ~ go saorfar é, if he happens to be set free. Bíodh ~ go bhfaca tú é, granted that you saw him. Abair ~ go bhfuil sé fíor, suppose it is true. (b) (With certain prepositional and adverbial phrases) Timpeall ~, tuairim ~, céad, about one hundred. Go fiú ~ na gcipíní, even the small sticks. Le súil ~ go, expecting that. I ndúil ~ go, hoping that. S.a. caoi¹ 2, cruth² 2,3, fad 3, riocht 4.

áibhle. 1. f. (gs. ~). Greatness, immensity. 2 : ábhal.

aibhneacha : abhainn.

aibiú : aibigh.

aíche : aíoch.

aichre. 1. f. (gs. ~). Lit: Sharpness, keenness. 2 : aichear.

aici : ag¹.

aicinn : aiceann.

aidhbhe : adhbh.

aifeartha : aifir, aifirt.

aifríonn : aifir.

aige². 1 : ag¹. 2 = ag¹.

aigéadú : aigéadaigh¹.

aighe : agh.

aighnis : aighneas.

aigigh : aigeach.

áil³ : ál.

aileach², ~a : ail.

áilghine. 1. f. (gs. ~). Lit: Mildness, gentleness. 2 : áilghean.

ailigh : aileach.

áille. 1. f. (gs. ~). Beauty. ~ na h~, beauty of beauties. 2 : álainn.

aillte : aill.

ailt² : alt^1,2.

ailte¹ : ailt¹.

ailte² : aile¹.

áilteacha : áilt¹.

ailteanna : ailt¹.

aimhe. 1. f. (gs. ~). Rawness, crudeness. 2 : amh.

aimhleisce. 1. f. (gs. ~). Reluctance, sloth. 2 : aimhleasc.

aimhréire : aimhriar.

ainbheasa : ainbhios.

ainbhirt : ainbheart.

ainbhle : anbhal.

ainchirt. 1 : aincheart¹. 2. gsm. of aincheart².

ainchis : aincheas.

ainfhéile. 1. f. (gs. ~). (a) Inhospitality. (b) Lit: Shamelessness. 2 : ainfhial.

aingil : aingeal^1,2,3.

ainmnigh². 1 : ainmneach¹. 2. gsm. of ainmneach².

ainnirt : ainneart.

ainreachta : ainriocht.

ainsil : ainseal.

ainteinne : ainteann.

aintreise. 1. f. (gs. ~). Violence, oppression. Dul in ~ ar Dhia, to rebel against God. 2 : aintréan.

aíonna : aoi¹.

air² : ar^1,2.

air³. (In phrase) Bhí sé ~ aige = ar eire : eire.

airc³ : arc¹.

Aircéiche : aircéach.

aird⁴ : ard¹.

airde². 1 : aird^1,2. 2. Var. pl. of ard¹.

airdill : airdeall.

airdrinn : rinn¹ 7.

aireach² ~a : aire².

airéile : airéal.

airge : aireag.

airgeadú : airgeadaigh.

airgid : airgead.

airgidín. (In phrase) ~ luachra = airgead luachra : airgead 3.

airí⁴ : aire³.

airimh : aireamh.

áirimh : áireamh.

airíonna : airí¹.

airir : airear¹.

áirithe², a3. 1. pp. of áirigh. 2. Certain, particular. Duine ~, a certain person. Lá ~, (on) a certain day. Tráthanna ~ den bhliain, (at) certain times of the year. An fear sin go h~, that man in particular. Go h~ má, especially if. Ach go h~, anyway, at any rate. 3 : áireamh.

áirithe³ : áirí¹.

airm² : arm¹.

airmis. (In phrase) Mac ~ = mac imrisc : imreasc¹ 2.

airthe : air¹.

áis⁴ : ás.

aisce² : aisc¹.

aiscthe : aisc².

aiseagann : aisig¹.

aiseagtha : aiseag, aisig¹.

aiseanna : ais².

áiseanna : áis¹.

aisig² : aiseag.

aisil² : aiseal¹.

aisle² : aisil¹.

aisle³ : aiseal².

aisti : as³.

aistí². 1. gsf. & comp. of aisteach. 2 : aiste¹.

aistire² : aistear.

ait² : at¹.

áiteanna : áit.

áitheanna : áith¹.

aitheanta². 1 : aithin¹. 2 : aithin², aithne².

aithigh² : aitheach.

aithint. 1 : aithin^1,2. 2. f = aithne¹.

áithis : áitheas.

aithisc : aitheasc¹.

aithníonn : aithin^1,2.

aithreacha : athair¹.

aithríche : aithríoch².

aitil : aiteal.

aitill : aiteall.

aitinn, ~e : aiteann.

aitis : aiteas.

áitithe² : áitiú.

áitribh : áitreabh¹.

ála : áil¹ 2.

alla³ : damhán 2, ruán¹ 4.

allabhrach² : allabhair.

almais² : almas.

alptha : alp¹, alpadh.

álta : ál.

am² = do mo : do³.

ama² : am¹.

amaí² : ama¹.

amaidí² : amaid.

amanna : am¹.

ameasc = i measc : measc¹.

amharctha : amharc².

an³ : is¹.

anacra : anacair^1,2.

anacraí : anacair¹.

anairde = in airde : airde¹.

anaitis : anaiteas.

anála : anáil.

análacha : anáil.

anchoda : anchuid.

andaidh = don daighe : daighe¹.

andaoine : anduine.

angaidh. 1 : angadh. 2. a1 = aingí.

anuaisle : anuasal^1,2.

aoin¹ : aon^1,2.

aoinne = aon duine : duine 3 (d).

aoinneach = aon neach : neach¹ 1.

aointe : aoine.

aoire² : aoir.

aolta : aol^1,2.

aonaigh¹ : aonach^1,2.

aonar, m. (gs. -air). 1. Lit: One, lone, person. Fleá gan obadh d'~, a feast which no one declines. 2. (With i and poss. pron.) Alone. Tá mé i m'~, I am by myself, alone. Ina n-~, on their own. 3. Single, solitary. Duine aonair, one, lone, person. Teach aonair, detached, isolated, house. Comhrac aonair, single combat. Scileanna aonair, individual skills. 4. Crot aonair = cruth daonna : cruth¹ 1. S.a. cadhan 2, caonaí.

aonta³ : aon².

aontaí : aonach¹.

aortha : aoir, aor¹.

aosóga, spl = aos óg : aos¹ 1.

aosú : aosaigh.

ar⁶ : is¹.

arach : ara².

aracha : ara².

arae. 1. conj. & adv. For, because; however. 2 = ar aoi : aoi³.

araí⁴ : ara^1,2.

áraigh : árach^1,2.

araíon : araí¹.

araíonacha : araí¹.

árann, ~a : ára.

arb : is¹.

arbh : is¹.

arda² : ard¹.

ardchinn : ardcheann.

argóin² : argón.

argónann : argóin¹.

argtha : arg.

ársaí : ársaigh².

ársú : ársaigh¹.

asaibh : as³.

asainn : as³.

asam : as³.

ásanna : ás.

asat : as³.

ascnaíonn : ascain.

aspanna : asp.

astu : as³.

atach : aitim.

atáite : atáthaigh.

atáthar : bí³.

atéite : atéamh, atéigh.

átha² : áth.

athadh² : athaidh¹.

athaidh² : athadh¹.

áthanna : áth.

athar : athair¹.

athcheannaigh² : athcheannach.

athchomhairligh². 1 : athchomhairleach¹. 2. gsm. of athchomhairleach².

athchrú² : athchrúigh.

athchuir² : athchur.

athleá : athleáigh.

athléite : athléamh, athléigh.

athmhná : athbhean.

athrach² : athair².

athraigh² : athrach¹.

athráite² : athrá.

aithréire : athriar¹.

athríthe : athrí^1,2.

b', ba¹ : is¹.

ba² : bó¹.

babhlaí¹ : rabhlaí.

babhlaí² : babhla.

bacaigh². 1 : bacach¹. 2. gsm. of bacach².

bachaille : bachall.

bachlú : bachlaigh.

bacóideach : bocóideach.

bactha : bac², bacadh.

bacú : bacaigh¹.

báfaidh : báigh¹.

bagar, m. 1 = bagairt. 2 : crann 5(a).

bagartha : bagair, bagairt.

bagraíonn : bagair.

báibe : báb.

baic² : bac¹.

báiche : bách.

baidhbhe : badhbh.

báighe² : bágh.

baigthe : baig.

bailc⁴ : balc¹.

baile² : bail¹.

bailéanna : bailé.

bailséara, bailséire = ball séire : ball 4.

bailte : baile¹.

báin² : bán^1,2.

báine² : báin¹.

bainge : bang².

baise : bas².

baiste. 1. m. (gs. ~, pl. -tí). Baptism. 2 : baist, baisteadh.

baistí² : baiste 1, baisteadh.

báistí : báisteach.

baistigh : baisteach.

báite : bá³, báigh¹.

balbhán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Dumb person. Rinneadh ~ de, he was struck dumb, dumbfounded. 2. Silent person. 3. Stammerer. 4. (Of cards) Dummy. 5. Bot: ~ béice = bolgán béice : bolgán 5.

balcann : bailc².

balctha : bailc², balcadh.

ban² : bean¹.

bánaigh² : bánach.

bánn : báigh¹.

bánna : bá¹.

bannaí² : banna^1,2.

bánta : bán².

baoige : baog.

baoithe² : baoi.

barradh² : barr³.

barraí² : barra¹.

barraigh : barrach¹.

barrainne : barrann.

barréille : barriall.

barrtha : barr^3,4, barradh¹.

basanna : bas¹.

básanna : bás.

basctha : basc, bascadh.

batála. 1 : batáil¹. 2 : batáil².

batálacha² : batáil¹.

batálann : batáil².

beaganna : beag¹.

beagú : beagaigh.

beaichte. 1. f. (gs. ~). Exactitude. 2 : beacht².

bealaí : bealach.

bealaigh² : bealach.

beanna : beann¹, binn¹.

beansóil² : beansól.

beara². 1 : bior^1,2. 2. Var. npl. of bior¹.

béarfaidh : beir.

bearnú : bearnaigh¹.

bearrtha : bearr, bearradh.

bearrthaí : bearradh.

beartanna : beart⁴.

beatha² : bith¹.

beathaithe, a3. 1. pp. of beathaigh. 2. Fat, well-fed. Tá cuma bheathaithe air, he looks well-fed. Cailín beag ~, plump little girl. 3 : beathú.

beiche : beach.

béicthe : béic².

beidh : bí³.

béidh = beidh : bí³.

beifear : bí³.

béifear = beifear : bí³.

beirthe : beir.

beith¹, f. (gs. ~e). 1. Phil: Being, entity. 2. Characteristic. Trí bheith an fhir mhaith, an tseanmhadra, three signs of a good man, of an old dog. Ní hé sin an t-aon bheith amháin aige, that is not the only point about him. 3. (In phrases) Tá sé de bheith orm (a bheith deireanach i gcónaí), I am fated (to be late always). Tá ~ éigin air, he is unfortunate. Fágadh an bheith sin orainn, we are fated to be like that. Gan ~ a dtuairisce a fháil, without finding any trace of their existence. 4. Lit: = bheith : bí³. (Var: m)

béithe : bé.

beitheanna : beith².

beithéanna : beithé.

beitil : beiteal.

beofaidh : beoigh.

beonn : beoigh.

beorach, ~a : beoir.

bheadh : bí³.

bhéadh = bheadh : bí³.

bheas : bí³.

bheifí : bí³.

bheireann = tugann : tabhair.

bheith : bí³.

bhfuil, ~tear : bí³.

bhí : bí³.

bhíodh : bí³.

bhíothas : bí³.

bhítí : bí³.

bhriolla bhreolla = brille bhreaille : brille 1.

bianna² : bia¹.

biataigh². 1 : biatach¹. 2. gsm. of biatach².

bídh¹ : biadh.

big : beag^1,2.

bíge : bíog¹.

bíl : bíol.

binne¹. 1 : beann^1,2. 2 : binn¹.

bíogtha : bíogadh.

bíonn : bí³.

bioraigh². 1 : biorach¹. 2. gsm. of biorach².

bioranna : bior¹.

birt : beart^1,2,3.

birte : beart^2,3.

bisigh² : biseach.

bítear : bí³.

bithdhílse. 1. f. (gs. ~). (a) Constancy. (b) (Of property) Freehold, fee simple. 2 : bithdhílis.

bladair² : bladar.

bladartha. 1 : bladair¹. 2. a3 = bladrach.

bladhmanna : bladhm¹.

bladhmtha : bladhm².

bladhradh : bladhair.

bladraíonn : bladair¹.

bláiche : blách.

blais² : blas¹.

blaoscanna : blaosc¹.

blaosctha : blaosc², blaoscadh.

blasanna : blas¹.

blású : blásaigh.

bláthanna : bláth¹.

bléinte : bléin.

blíonn : bligh.

blite : bleán, bligh.

blosctha : blosc², bloscadh.

bó⁴ : bulla⁵.

bobanna : bob^1,2.

bodhair² : bodhar^1,2.

bodhaire. 1. f. (gs. ~). (a) Deafness. ~ Uí Laoire, feigned deafness. (b) (Of sound) Dullness. 2 : bodhar². (Var. of 1: ~acht f)

bodhartha : bodhair¹.

bodhra : bodhar².

bodhradh : bodhair¹.

bodhrann : bodhair¹.

bogaigh : bogach.

boghaisín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Ring, circle. Ag déanamh, ag baint, ~í timpeall na bó, running, circling, round the cow. Ag baint ~í ar cheist, beating about the bush. Ag baint ~í ar a chéile, sparring with each other, trying each other out. 2 = bogha síne : bogha 2.

bogtha : bog³, bogadh.

bogthe, a3. 1. Lukewarm. 2 = bog te : bog² 3.

boilg² : bolg¹.

boilgleanna = boilg leanna : bolg¹ 6.

bóirmhe : bóramha.

boirne : boireann.

boise : bos.

bóithre : bóthar.

bolaithe. 1 : boladh. 2 : bolaigh.

bolgtha : bolg².

bolú : bolaigh.

boma : boim.

bomanna : boim.

bónna : bó².

bonnú : bonnaigh.

borbú : borbaigh.

borraigh². 1 : borrach¹. 2. gsm. of borrach².

borrtha, a3. 1. pp. of borr³. 2. Varicose. Féith bhorrtha, varicose vein. 3 : borradh^1,2.

bothanna : both.

bracanna : brac.

brachann : braich².

brád² : bráid.

bradaigh². 1 : bradach¹. 2. gsm. of bradach².

bradú : bradaigh¹.

braic² : brac.

braide : brad¹.

bráigill, bráigilt = brá gill : brá 2.

braite : braith, brath.

braith² : brath.

bráithre : bráthair.

bráitigh : bráiteach.

bráitír = bruth faoi thír : bruth¹ 5.

bránna : brá.

braonta : braon.

bratach, f. (gs. -aí, npl. ~a, gpl. ~). 1. Flag. ~ a ardú, a thógáil, to raise, hoist, a flag. ~ a ísliú, a leagan, to lower a flag. ~ a stríocadh, to strike colours. ~a ar crochadh, ar foluain, flags flying, fluttering. ~ bhán, dhubh, náisiúnta, sheolta, white, black, national, sailing, flag. ~ reisiminte, regimental colours. ~ na hireann, the flag of Ireland. Is leis a bhí an bhratach, (i) he was the flag-bearer, (ii) he bore the palm. 2. ~ Bhríde = brat Bhríde : brat¹ 1.

bratanna : brat².

bráth, m. (gs. ~a). Doomsday. Lá an bhrátha, doomsday, Day of Judgment. An Leabhar Brátha, Domesday Book. Go ~ = go brách : brách¹.

bratóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Small cloak, covering. ~ Bhríde = brat Bhríde : brat¹ 1. 2. Rag. ~ éadaigh, piece of cloth; rag. Bheith sna ~a, to be in rags. Fear ~, ragman. 3. Flake. ~ shneachta, snowflake. 4. Bot: ~ Mhuire, Lady's mantle.

breabanna : breab¹.

breabhsú : breabhsaigh.

breabtha : breab².

breachta : briocht.

breachtraí² : breachtradh¹.

breactha : breac³, breacadh.

bréagaigh. 1 : bréagach¹. 2. gsm. of bréagach².

bréagtha : bréag², bréagadh.

breátha : breá².

breáthú : breáthaigh.

breibe : breab¹.

bréid³ : bréad.

bréige² : bréag¹.

breill. 1 : breall². 2. f = breall^1,2.

breille : breall^1,2.

breillis : treillis.

breiseanna : breis¹.

bréithre : briathar.

breoite, a3. 1. pp. of breoigh¹. 2. a3. Sick, ailing. Bheith ~, to be sick, in delicate health. Buaileadh ~ é, he was struck down by illness. 3 : breo².

breonn : breoigh¹.

breonna : breo¹.

Brian, m. (gs. -ain). (pr. n. used in phrases) ~ bearnach, hare. ~ breá, purple loosestrife. ~ na giolcaí, reed-bunting. ~ óg = brín óg : brín.

bric. 1 : breac¹. 2. gsm. of breac².

bríche : bríoch.

brinn : brionn.

briogtha : briog, briogadh.

briolla brhrealla = brille bhreaille : brille 1.

bríonna : brí^1,2.

brioscú : brioscaigh.

briseanna : bris¹.

briste, a3. 1. pp. of bris². 2. Broken. (a) Balla, bríce, pláta, ~, broken wall, brick, plate. Bróga ~, leaking shoes. Béarla ~, broken English. Aimsir bhriste, broken weather. Bainne ~, curdled milk. Talamh ~, cultivated land. Lá ~, (i) day of broken weather, (ii) broken work-day. Croí ~, broken heart. Cos bhriste, fractured leg. Tá mo chosa ~ fúm, I am foot-weary (from standing, walking). Bhí cuma bhriste air, he looked crestfallen. S.a. maide 1(c). (b) Oifigeach, múinteoir, ~, broken, dismissed, officer, teacher. Capall ~, broken-winded horse. Arm ~, defeated army. (c) Airgead ~, small change. (d) (With as) Put out of. ~ as gnó, out of business. ~ as airgead, out of money, "broke'. (e) (With le or i) At a loss (by). Bheith ~ le rud, i rud, to be at a loss by sth. Tá mé punt ~ leis, ann, I have lost a pound by it. S.a. olann. 3 : briseadh.

bristeacha : briseadh.

broctha : broc³, brocadh.

broic² : broc^1,2.

broid⁴ : brod¹.

bróige : bróg.

broinne² : broinn.

broinnte : broinn.

broma : broim¹.

bromadh : broim².

bromann : broim².

bromanna : broim¹.

bromtha : broim².

brónna : bró.

bronntaí : bronnadh.

brúfaidh : brúigh.

brúideanna : brúid¹.

bruíne : bruíon^1,2.

bruíonta : bruíon^1,2.

bruis² : brus.

bruiseanna : bruis¹.

bruite, a3. 1. pp. of bruith². 2. (a) Fiery. Duine, capall, ~, fiery person, horse. (b) Mean, good for nothing. Is é an buachaill ~ é, the boy is good for nothing. An gadaí ~, the scalded, mean, thief. S.a. bearna. 3 : bruith¹.

brúite, a3. 1. pp. of brúigh. 2. Pressed, crushed. ~ faoi chois, down-trodden. Briste ~, battered and broken. Glasraí ~, mashed vegetables. Cneá bhrúite, contused wound. Croí ~, bruised, aching, heart. Typ: Cló ~, batter. Táimid ~ anseo, we are crushed, crowded, here. Tá an obair ~ againn, we have broken the back of the work. Tá an lá ~ (amach), most of the day is spent. 3 : brú³.

brúnn : brúigh.

brúnna : brú^1,3.

brúscadh : brúisc².

brúsctha : brúisc².

buac⁴ : teile².

buactha : buac².

buafaidh : buaigh.

buaice² : buac¹.

buaiceanna : buaic.

buaiche : buach.

buaidhe² : buaidh¹.

buaife : buaf.

buaile² : bual.

buaille : ruaille².

buailte¹ : buaile¹.

buailte². 1. pp. of buail. 2 : bualadh.

buailtí : bualadh.

buair² : buar^1,2.

buaite : buaigh.

buana : buain¹.

buanann : buain¹.

buann : buaigh.

buanna² : bua¹.

buartha, a3. 1. pp. of buair¹. 2. Sorry, sorrowful; vexed, perturbed. Bheith ~ faoi rud, to be sorry about sth; to be perturbed about sth. Bhí siad ~ ina dhiaidh, they were sorrowing after him. Bhí gach uile dhuine ~ faoina bhás, everybody mourned his death. Tá cuma bhuartha air, he looks worried. 3 : buairt.

Búdaí² : búda.

budh = ba : is¹.

buíc : buíoc.

buíche : buíoch¹.

búiche : búch^1,2.

buíne : buíon¹.

buinní¹ : buinneach¹.

buinní³ : buinne^1,2.

buíonn : buígh.

buíonna : buí².

buíonta : buíon¹.

búir⁴ : búr.

búire² : búir¹.

búireanna : búir¹.

búirí : búireach.

búiridh : búireadh.

búirthe. 1 : búireadh. 2. f = búir¹.

búirthí : búireadh.

búis² : bús.

buíte : buígh.

bunaíche : bunaíoch.

bunanna : bun¹.

bunchirt : buncheart.

bunmhná : bunbhean.

búnna : bú¹.

cabanna : cab^1,2.

cabhartha² : cabhair², cabhradh.

cabharthaí² : cabhradh¹.

cabhrach³, ~a : cabhair¹.

cactha : cac^1,2.

cád = cá fhad : cá 3 (a).

caibeanna : caib¹.

cáid = cá fhad : cá 3 (a).

caide² : caid^1,2.

cáide = cá fhad : cá 3 (a).

caideanna : caid^1,2.

caideartha² : caidreamh.

caidhe² : cadh.

caidhilte, caidhleadh : cadhail.

caidhlíonn : cadhail.

caifí³ : caifeach¹.

caighleadh = caidhleadh : cadhail.

cail = cá bhfuil : cá 3 (c).

cailc³ : calc¹.

cáileanna : cáil¹.

cáintí. 1 : cáineadh. 2 : cáinte¹.

cáis². 1 : cás^1,2,3. 2. var. npl. of cás¹.

caise⁴ : cais.

cáiseanna : cáis¹.

caisil : caiseal.

cáit = cá háit : cá 1.

caite, a3. 1. pp. of caith. 2. (a) Worn, consumed, spent. adach ~, worn(-out) clothes. Abairt chaite, hackneyed phrase. Ticéad ~, lapsed ticket. Seanfhear ~, spent old man. (b) (Of time) Spent, past. An tseachtain, Dé Luain, seo ~, last week, Monday. Bliain go Bealtaine seo ~, a year last May. San am atá ~, in the past. Gram: An aimsir chaite, the past tense. 3. Thrown, cast. (a) ~ amach, ar an urlár, ar fud na háite, thrown out, on the floor, all over the place. (b) F: Tá an bhó sin ~, that cow is elf-shot. ~ le saighead, shot with an arrow. 4 : caitheamh.

caíte : caígh.

cáithiú : cáithigh.

calaí : caladh^1,2.

camreilig, f = cam reilige : cam² 1.

camroillig, f = cam reilige : cam² 1.

camthaí : camadh.

canaigh : canach^1,2.

canann² : cana¹.

canónaigh² : canónach.

caogaidí. 1 : caoga. 2 : caogaide¹.

caoiche¹. 1. f. (gs. ~). Blindness, purblindness. 2 : caoch³. (Var. of 1: ~acht f)

caoiche² : caoch^2,3.

caoire² : caor.

caorthainn² : caorthann.

car³ = cár : cá 4,5.

caradh : caraidh.

caradú : caradaigh.

carann³ : cara².

caras. (In phrase) ~ Críost = cara as Críost : cara¹.

cárb : cá 5.

carbh² = cárbh : cá 5.

carranna : carr^1,3.

cásálann : cásáil².

Cásca : cáisc.

cat, m. (gs. & npl. cait, gpl. ~). 1. Cat. ~ baile, tame, domestic, cat. ~ fiáin, fia, wild cat. Cad é a dhéanfadh mac an chait ach luch a mharú? Like father like son. Dhéanfadh sé ~ is dhá eireaball air, (Ironical) he can work wonders. Prov: Ar mhaithe leis féin a bhíonn an ~ ag crónán, "a cat purrs for its own benefit'. Hist: An C~ Breac, text-book used at 19th century proselytisation class. ~ breac, turncoat. Gan "~ dubh' ná "~ bán' a rá leis, not to say anything (acrimonious) to him. S.a. ceann¹ 1 (k), críonna 1(b), dúchas 4, eireaball 5, feoil 2. 2. ~ crainn, pine marten. 3. ~ mara, (i) angel-fish, (ii) calamity. Cad é an ~ mara a sheol anseo é? What mischance brought him here? 4. Cait bhrád = gaid bhrád : gad¹ 3.

cátha : cáith¹.

cathaigh². 1 : cathach¹. 2. gsm. of cathach².

cé⁶ = an té : té.

ceachrach⁴ : ceachair.

céadta : céad¹.

ceadúnaigh² : ceadúnach.

cealgtha : cealg², cealgadh.

cealla : cill.

ceana¹ : cion¹.

ceangail² : ceangal.

ceanglaíonn : ceangail¹.

ceannaigh² : ceannach.

ceannaithe². 1. pp. of ceannaigh¹. 2 : ceannach¹. 3 : ceannaí.

ceannchosach² : duán² 2.

ceapaí : ceapach.

céarach : céir¹.

céasa² : céas¹.

céasanna : céas¹.

ceathaireanna : ceathair².

ceathanna : cith.

ceathra : ceathair¹.

céibhe : ciabh.

ceid : cead².

céid¹ : céad¹.

ceilge : cealg¹.

céilinne : céileann.

ceiliúrann : ceiliúir¹.

ceiliúrtha : ceiliúir¹, ceiliúradh.

céill, ~e : ciall¹.

ceilpthe : ceilpeadh.

céin : cian^1,3.

céine : cian³.

céir² : ciar¹.

céire : ciar².

ceithirne : ceithearn.

cén : cé² 2.

ceo¹, m. (gs. ~, pl. ~nna). 1. Fog; mist, haze. Tá ~ ann, it is foggy. ~ bán, dlúth, modartha, white, thick, murky, fog. ~ bruithne, brothaill, heat haze. ~ draíochta, magic mist. ~ farraige, sea mist. ~ gréine, gealaí, sun, moon, haze. ~ leacan, upslope fog. ~ maidine, morning mist. ~ talún, ground fog. ~ ar ghloine, mist on glass. Tá ~ ar mo shúile, my eyes are misty, clouded. Chomh sean leis an g~, as old as the hills. Níl sa saol ach ~, all is vanity. 2. ~ meala, honey dew. 3. Cloud. (a) ~ deannaigh, cloud of dust. ~ bóthair, (i) dust from the road, (ii) = seó bóthair : seó¹ 1. (b) Gloom; perplexity. Tá ~ ar a intinn, his mind is clouded. Bhí ~ ar a croí, her heart was clouded with sorrow. Tá ~ beag os a chionn, he is a bit befogged, bemused. 4. Blot, blemish. ~ ar chlú, blot on reputation.

ceoiche : ceoch.

ceonna : ceo¹.

cér, cérb, cérbh : cé² 1 (d).

cés = cé is : cé³ 2.

chan¹ : cha.

chaon = gach aon : gach 1(a).

cheal² : ceal¹.

chuaigh : téigh².

chualathas : clois, cluin.

chugham, chughat, chúichi = chugam, chugat, chuici : chun.

chuile = gach uile : gach 1(a).

ciad = cé hiad : cé² 1.

ciaigh, 1 : ciach¹. 2 = ceo¹.

cianaibh : cian¹.

ciartha : ciar².

cibér = cé gur : cé³ 1, 2.

ciclipéidí³ : ciclipéid.

ciglíonn : cigil.

cílí³ : cíle².

cíona : cín¹.

cionnas² = cionn is : ceann¹.

cionta : cion³.

ciontaigh². 1 : ciontach¹. 2. gsm. of ciontach².

cisil : ciseal.

clabaí³ : claba.

clabtha : clab².

cláir² : clár¹.

claise. 1 : clas¹. 2 : clais.

cláraigh². 1 : clárach¹. 2. gsm. of clárach².

cláréadan, m = clár éadain : clár¹ 7 (a).

cleasanna¹ : cleas².

cleithe. 1 : cleath. 2 : cleith^1,2.

clipthe : clip, clipeadh.

clite : clíth².

cloichshneachta = cloch shneachta : cloch¹ 1(i).

cloíte¹, a3. 1. pp. of cloígh¹. 2. Subdued, exhausted. ~ ag an obair, tar éis an lae, exhausted from work, after the day. ~ ag imní, ag brón, worn out with anxiety, with care. ~ ag tinneas, prostrate with sickness. Tá sé ina luí go ~, he is lying very ill. Ball ~, weak, feeble, spot. 3. Enervating. Galar ~, enervating disease. 4. Abject, base. Beart ~, base deed. Is ~ an cás é, it is a sorry case. Is ~ an mhaise duit é, it ill becomes you. 5 : cloí¹.

clónn : clóigh^1,2.

clothú : clothaigh.

cluaise : cluas.

cluan, m. (In phrase) ~ mara = cuán mara : cuán¹ 2.

cluana : cluain^1,2.

cluthrach, ~a : cluthair¹.

cnagtha : cnag², cnagadh.

cnaig² : cnag¹.

cnáimhe : cnámh.

cnáimhreadh, cnáimhreann : cnámhair.

cnaíocha : cnaí².

cnaíonn : cnaígh.

cnairre : cnarr.

cnaíte : cnaí, cnaígh.

cnapanna : cnap¹.

cnaptha : cnap².

cneá² : cneáigh.

cneidhe : cneadh¹.

cneise : cneas.

cnis : cneas.

cnise : cneas.

cnónna : cnó.

có- : comh-²

cocaí³ : coca.

cocála : cocáil^1,2.

cocálacha : cocáil¹.

cocálann : cocáil².

codalta. 1 : codail. 2. var. gs. of codladh.

codanna : cuid.

codhnaigh². 1 : codhnach¹. 2. gsm. of codhnach².

codlaíonn : codail.

codlata : codladh.

coganta : cogain, cogaint.

cói- : comh-²

coibhnis : coibhneas.

cóiciach = cobha ciach : cobha.

coigile : coigeal.

coiléir² : coiléar¹.

coiligh² : coileach¹.

coilínigh². 1 : coilíneach¹. 2. gsm. of coilíneach².

coiliú : coiligh¹.

coillte¹ : coill¹.

coillte². 1. pp. of coill². 2 : coilleadh¹.

coimeanna : coim¹.

coimircis : coimirceas.

coimpríonn : coimpir.

coimre. 1. f. (gs. ~). (a) (Of figure) Neatness, trimness. (b) (Of style) Brevity, conciseness. (c) Brief, summary. 2 : comair. (Var. of 1: ~acht f)

cóinirt : cóineart.

coinnibh². (In phrase) I g~ = i gcoinne : coinne 2 (a), (b), (c).

coinnic : coinneac.

coinnle : coinneal.

coinnmhe : coinneamh.

cóipeanna : cóip^1,2,3.

coipthe : coip, coipeadh.

coir⁴ : cor^1,2,3.

coirbthe¹ : coirb².

coire² : coir¹.

cóireálann : cóireáil².

coireanna : coir¹.

coirigh³. 1 : coireach¹. 2. gsm. of coireach².

coirneacha : corann¹.

coirnigh². 1 : coirneach¹. 2. gsm. of coirneach².

coirniú : coirnigh¹.

coirre : corr^1,2,3,4,5.

coirteáil², f = coirtiú : coirtigh¹.

coisc² : cosc¹.

coiscthe : coisc¹, coisceadh, cosc¹.

coise : cos.

coisir² : coisear.

coisíseal = os íseal : íseal¹ 2.

coitinn. 1 : coiteann¹. 2. gsm. of coiteann².

colanna : col¹.

colceathair = col ceathar : col¹ 1 (b).

collaigh : collach.

comála, comálann : comáil.

comanna : com^1,2.

comhaill² : comhall.

comhair³ : comhar.

comhairthe : comhair², comhaireamh.

cómhaíte : cómhaíomh.

comhallann : comhaill¹.

comharthaí³ : comhartha.

comhchealga : comhcheilg.

comhchuingigh². 1 : comhchuingeach¹. 2. gsm. of comhchuingeach².

comhghaolta : comhghaol.

comhlín : comhlíon¹.

comhrann, ~a¹ : comhra.

comhtháite, a3. 1. Joined together, fused; cohesive, coherent; integrated. 2. Mec. E: Integral (le, with). 3 : comhtháthaigh.

cortadh = coirtiú : coirtigh.

comhthreonna : comhthreo.

comórtha : comóir, comóradh.

compair¹ : meacan¹.

compair² : compar.

comparaidh. (In phrase) Meacan ~ = meacan compair : meacan¹.

con : cú.

conaigh : conach¹.

conáigh : conách.

cónaisc² : cónasc.

conartha : conradh.

conarthaí : conradh.

cónasctha : cónaisc¹, cónascadh.

conéille : coniall.

conganta = cúnta : cúnamh.

conlaigh² : conlach¹.

connú : connaigh.

conrú : conraigh.

conspóidí³ : conspóid¹.

consú : consaigh.

cora² : cor¹.

córa : cóir^1,3.

córacha : cóir¹.

coraí² : cora¹.

coraithe : coraí¹.

corcála, ~nn : corcáil¹.

corcra² : corcair¹.

cormaic : cloch¹ 1(a).

corntha : corn².

corónach², ~a : coróin¹.

corraigh³ : corrach¹.

cortadh, m = coirtiú : coirtigh¹.

cortha² : cor⁴, coradh¹.

cortha³ : coir².

corthaí : coradh¹.

cosabacóid, f. (gs. ~e) = cos bhacóide : bacóide.

cosanta : cosain, cosaint.

cosard = os ard : ard¹ 3.

coscair² : coscar.

coscartha : coscair¹, coscairt.

coscraíonn : coscair¹.

cosnaíonn : cosain.

cosrach : cosair.

cráfaidh : cráigh.

crágtha : crág².

craiceanna : craic.

cráiceanna : cráic.

cráige : crág¹.

cráite, a3. 1. pp. of cráigh. 2. Agonized, tormented, grieved. Intinn chráite, tortured mind. Croí ~, broken heart. Scread chráite, agonizing scream. Pian chráite, tormenting pain. Glór ~, painful voice. Ag gol go ~, weeping bitterly. Saol ~, miserable life. Scéal ~ orthu! Bad luck to them! 3 : crá.

cránn : cráigh.

crannmhná : crannbhean.

cranntabhaill = crann tabhaill : crann 6 (b).

craobhaigh², 1 : craobhach¹. 2. gsm. of craobhach².

craoibhe : craobh.

craptha¹, a3. 1. pp. of crap¹. 2. Stilted, cramped. 3 : crapadh.

craptha² = cnaptha : cnap².

crapthaí : crapadh.

creachtaí : creachadh^1,2.

créachtaí³ : créacht.

créachtaigh³ : créachtach¹.

créachtú : créachtaigh¹.

creaga : creig.

creagán². (In phrase) ~ streille = clogán streille : clogán² 2.

créamtha : créam, créamadh.

créanna : cré^1,2.

creapladh, m = craplú : craplaigh.

creathaí³ : creathach¹.

creathanna : crith¹.

creiche : creach¹.

creimthe : creim¹, creimeadh.

creite : creat.

criathair² : criathar.

criathraigh². 1 : criathrach¹. 2. gsm. of criathrach².

crích, ~e : críoch¹.

crín : críon^1,2.

críne. 1. f. (gs. ~). Old age, decrepitude. Ag titim dá chríne, withering with age. 2 : críon². (Var. of 1: ~acht f)

críonta. 1 : críon¹. 2. pp. of críon³. 3 : críonadh.

crithre : crithir^1,2.

crithreacha : crithir¹.

crochta², a3. 1. pp. of croch². 2. Hung, hanged; hanging. ~ ar, as, crann, hung on, from, a tree. ~ ar an tairne, os cionn na tine, hanging on the nail, over the fire. ~ amach as na fuinneoga, hanging out of the windows. Tá na páistí ~ asam, the children are hanging on to me. Ná bígí ~ as mo bhéal ar fad, don't be for ever hanging on my lips. 2. Raised. Urlár ~, raised floor. Bhí a lámh ~ta aige, he had his hand raised aloft. S.a. glas¹ 1. 3. Overhanging; steep. Aill chrochta, overhanging cliff. ~ os cionn na farraige, overhanging the sea. Bhí an charraig ~ os ár gcionn, the rock was jutting out above our heads. Cosán ~, steep path. Mala, fána, chrochta, steep incline, decline. Díon ~, high-pitched roof. S.a. inneall 5. 4. Hanging down. Planda ~, pendent plant. Liobar ~, hanging lip. Tá a chasóg ~ leis, his jacket is hanging down, trailing. 5. Bheith ~ le rud, to be taken up with sth. ~ le hobair, taken up with work. Tá mé ~ leis an teach, I am unable to get away from the house. Ní bheinn ~ leis, I would not waste my time with it. 6. Caint chrochta, affected speech. 7 : crochadh.

croibhe : crobh.

croiche : croch¹.

croise : cros¹.

croite : croith, croitheadh.

cróite : cró¹.

croíthe : croí.

croití : croitheadh.

cromtha : crom², cromadh.

cromthaí : cromadh.

croschinn : croscheann.

crosphóraithe, a3. 1. pp. of crosphóraigh. 2. Cross-bred. 3 : crosphóraigh.

crosta¹, a3. 1. pp. of cros². 2. Fractious; troublesome, difficult. Ceist chrosta, complicated question. Teacht ~ ar dhuine, to fall foul of s.o. Tháinig na bealaí ~ orm, I was uncertain which way to take. Tá sé ~ ina, ar a, mheisce, he is troublesome when drunk. 3. (Of child) Mischievous, contrary. 4 : crosadh. (Var. of 3: crostáilte)

crotaon = cruth daonna : cruth¹ 1.

crú⁴ : crúigh².

cruafaidh : cruaigh.

cruaiche : cruach¹.

cruaite. 1 : crua⁴. 2 : cruaigh.

cruann : cruaigh.

crúfaidh : crúigh^1,2.

crúibe : crúb.

cruinnis : cruinneas.

crúite : crú^1,2, crúigh^1,2.

cruiteanna : cruit^1,2.

crúnn : crúigh^1,2.

crutaon = cruth daonna : cruth¹ 1.

cruthanna : cruth¹.

cuaiche : cuach^1,3.

cuain² : cuan¹.

cuanta : cuan¹.

cuarda : cuaird.

cuardaigh² : cuardach¹.

cuarta. 1 : cuairt¹. 2. Var. gs. of cuairt¹.

cuartha : cuar³.

cúbtha : cúb².

cúibe : cúb¹.

cuibhrigh² : cuibhreach.

cuibhrinn : cuibhreann.

cúigeadh² : cúigidh.

cúigeanna : cúig.

cúigí : cúige¹, cúigeach¹.

cúigigh : cúigeach^2,3.

cuiginne : cuigeann.

cúigir : cúigear.

cuigne : cuigeann.

cúil² : cúl¹.

cuile² : cuil^1,2.

cuileanna : cuil¹.

cuilí³ : cuile¹.

cuiligh. 1 : cuileach¹. 2. gsm. of cuileach².

cuilinn : cuileann.

cúilinne² : cúileann¹.

cuimlíonn : cuimil¹.

cúinge. 1. f. (gs. ~). Narrowness, tightness. 2 : cúng². (Var. of 1: ~acht f)

cúinnigh. 1 : cúinneach¹. 2. gsm. of cúinneach².

cuirí. 1 : cuire. 2 : cuireadh¹.

cuiridh : cuireadh¹.

cúiseanna : cúis¹.

cúisimh : cúiseamh.

cúitimh : cúiteamh.

cúl⁴. (In phrase) ~ fáich, fathaigh = cál faiche : cál¹ 3.

cúlach, ~a : cúil¹.

cúlála, ~nn : cúláil.

cultacha : culaith.

cumaí² : cuma¹.

cumaisc² : cumasc¹.

cumascann : cumaisc¹.

cumasú : cumasaigh¹.

cúmfaire, m. (in phrase) Meacan ~ = meacan compair : meacan.

cumhachtaigh². 1 : cumhachtach¹. 2. gsm. of cumhachtach².

cumtha¹, a3. 1. pp. of cum. 2. Shapely, comely. Cailín ~, comely girl. 3. Invented. Scéal ~, made-up story. 4 : cumadh. (Var. of 2, 3: cumúil a2)

cumtha² : cumaidh.

cúngaigh² : cúngach.

cúnna : cú.

cúnta : cúnamh.

cuntais² : cuntas.

curaí² : curach.

curcaí³ : curca.

cúrsú : cúrsaigh¹.

curtha¹ : cur¹, cuir¹.

cúrtha¹ : cúr³, cúradh¹.

cúrtha² : cúradh².

cutaí² : cuta.

d' : de¹, do^1,2,3, a⁶ 1.

dá⁵ : dhá¹.

dábur = dá mba : dá¹.

dáfa : dámh².

daibhche : dabhach.

daighe² : daigh¹.

dáil³ : dál¹.

daile = cad eile : cad¹ 1(f).

dáilimh : dáileamh.

dáiliúna : dáileamh.

dáiltí¹ : dáileadh.

daimhe : damh².

dáimhe. 1 : dáimh. 2 : dámh¹.

daimhliag = damh liag : damh².

daingne,1. 1. f. (gs. ~). Strength, security, firmness, solidity. 2 : daingean². (Var. of 1: ~acht f)

daitheacha : daigh¹.

dála : dáil¹.

dálaí¹ : dáil¹.

dálaigh². 1 : dálach¹. 2. gsm. of dálach².

dall¹, m. (gs. & npl. daill, gpl. ~). 1. (a) Blind person. Na daill, the blind. Súile an daill, sightless eyes. An ~ ag déanamh an eolais don ~; an ~ ag giollacht an daill, the blind leading the blind. Aimsíonn an ~ a bhéal, a blind man can find his mouth, everybody can do something for himself. S.a. abhaill. (b) ~ bán, albino. 2. Dull, uninformed, person. 3. Dimness; gloom, obscurity. Idir ~ is dorchadas, "between the dim and the dark', at dusk. Dubh agus ~ na hoíche, the darkness and obscurity of the night. 4. ~ na mullóg = dallamullóg. ~ an phúicín = dalladh púicín : dalladh 4.

damh³ = dom : do³.

damhnadh : damhain.

damhnann : damhain.

dána² : dán¹.

dánta : dán¹.

dánú : dánaigh.

daobhtha. 1 = díobh : de¹. 2 = dóibh : do³.

daofa. 1 = díobh : de¹. 2 = dóibh : do³.

daoib = daoibh : do³.

daoibh¹ : do³.

daoibh² = díbh : de¹.

daoim = díom : de¹.

daoine : duine.

daoinn = dínn : de¹.

daoit = díot : de¹.

daoithe¹ : daoi.

daoithe² = di : de¹.

daortha : daor³, daoradh^1,2.

daorthaí : daoradh².

daoscair² : daoscar.

dar⁴ = cad ar : cad¹.

dárach : dáir.

daracha : dair¹.

dáracha : dáir.

darb, darbh¹ : dar³.

dáréag : dháréag.

dar ndóigh = ar ndóigh : dóigh² 3(b).

dártam : dúrtam.

dathanna : dath¹.

dátú : dátaigh.

dé⁵ : dia¹.

dé⁶ = cad é : cad¹ 2.

dea-bhirt : dea-bheart.

deabhra : diúra.

deachaigh² : téigh².

deachraíonn : deachair².

deachthas : téigh².

deachún, ~a : deachú¹.

deacra : deacair^1,2.

déadladh, déadlann : déadail.

deafa : deabhaidh¹.

deaghaidh¹, s. Lit: (In phrase) I n~, (i) in search of, (ii) = i ndiaidh : diaidh.

deaghaidh² = deachaigh : téigh².

dealbha. 1. var. gs. & npl. of deilbh¹. 2 : dealbh^1,2.

dealbhaigh³ : dealbhach¹.

dealfa¹. 1 : dealbhadh. 2. a3. Shapely, beautiful.

dea-mhná : dea-bhean.

dea-mhúinte² : dea-mhúineadh.

déanaigh. 1 : déanach¹. 2. gsm. of déanach².

deánta : deán.

déanta, a3. 1. pp. of déan². 2. Complete, finished. Margadh ~, completed bargain. Earraí ~, finished goods. Fear ~, fully-grown, well-developed, man. Dochtúir ~, fully-qualified doctor. Amadán ~, complete fool. Tá sé ina sheanduine ~, he is a real old man. 3. (With ar, le) (a) Used, inured, to. Go mbeifeá ~ air, until you got used to it. Tá sé ~ le hobair chrua, he is inured to hard work. (b) Bhí sé ~ lena bhás, he was resigned to die. (c) Iron: Tá tú ~ leis, it has made your fortune for you. 4. (In phrase) ~ na fírinne, to tell the truth, as a matter of fact. 5 : déanamh.

dearca² : dearc^1,2.

dearcain : dearca¹.

dearcan : dearca¹.

dearctha : dearc³, dearcadh.

déarfaidh : abair¹.

deargaigh. 1 : deargach¹. 2 = dearg³.

deargtha : dearg³, deargadh.

dearna² : déan².

dearnan, ~a : dearna¹.

deartha : dear^1,2, dearadh^1,2.

deasa¹ = geasa : geis.

deasa² : deas^3,5.

deasca² : deasc¹.

deasctha : deasc², deascadh¹.

deataigh² : deatach.

deatú : deataigh¹.

ded = de do : de¹.

déiche : déach³.

déididh : déideadh.

déigh : déach².

deighleann : deighil.

deilbhe¹ : dealbh¹, deilbh¹.

deilbhe² : dealbh².

deile¹ = cad eile : cad¹ 1(f).

deile² : deil¹.

deileadh. 1. var. gs. of deil¹. 2 : deil².

deileanna : deil¹.

deilge : dealg.

deilte² : deil².

deimhis : deimheas.

deimhne. 1. f. (gs. ~). Sureness, certainty. 2 : deimhin².

déin³ : déan¹.

déin⁴ : dian².

déine¹. 1. f. (gs. ~). Swiftness; vehemence, intensity; hardness, severity. Dul i n~, to intensify. ~ tine, tuile, stoirme, intensity of fire, of flood, of storm. ~ siúil, oibre, troda, strenuousness of walking, of work, of fighting. ~ urnaí, fervour of prayer. ~ an dlí, the rigour of the law. ~ an tsaoil, the rigours of life. A bhfuair mé dá dhéine agus dá dhua, all the effort and trouble it cost me. 2 : dian². (Var. of 1: ~acht f, ~as m)

déine² : dian¹.

deir² : abair¹.

deirce. 1 : dearc^1,2. 2 : deirc.

deirceanna : deirc.

deire² : deir¹.

deirg¹. 1 : dearg¹. 2. gsm. of dearg².

deirge. 1. f. (gs. ~). (a) Redness. Dul i n~, to redden. ~ fola, the redness of blood. ~ an róis, the blush of the rose. ~ grua, the flush of a cheek. Thug sé ~ ar bháine, he turned pale. Tá sé i leith na ~, it is of a reddish hue. (b) Glow. (c) Rawness. (d) (Of soil) Fallowness. 2 : gsf. & comp. of dearg². 3 : dearg¹ 5. (Var. of 1: ~acht f, ~adas m)

deirí : deireadh¹.

deis² : deas³.

déis², s. 1. (In phrase) As ~ a chéile, one after another; in succession. 2 = d'éis : éis².

déis⁴ : déas¹.

deisce : deasc¹.

deiscirt : deisceart.

deise¹. 1. f. (gs. ~). (a) Niceness. Ag dul i n~, getting nicer. Ní mór an ~ duit é, it doesn't look nice on you. (b) Array, apparel. Do dheise a chur ort, to array, adorn, oneself; to dress in one's best. (c) Gear, equipment. ~ laoich, warrior's outfit. 2 : deas⁵.

deise³. 1 : deas^3,4. 2 : deis¹.

déise¹ : déis¹.

déise². 1. gs. & var. pl. of dias¹. 2 : dias².

deiseanna : deis¹.

Déisigh : déiseach.

deisil : deiseal¹.

déithearnach = dé dheireanach : dé¹.

dem = de mo : de¹.

den : de¹.

deochanna : deoch¹.

deona : deoin¹.

deonta : deoin¹.

deora³ : deoir¹.

deoraí⁴ : deora¹.

desna = de na : de¹.

det = de do : de¹.

dhaoib(h) = daoibh : do³.

dhe² = de : de¹.

dheamhan : deamhan 2.

dhi. 1 = di : de¹. 2 = di : do³.

dhíb(h). 1 = díbh : de¹. 2 = daoibh : do³.

dhínn, dhíom, dhíot = dínn, díom, díot : de¹.

dhó, dhóibh, dhom, dhúinn, dhuit = dó, dóibh, dom, dúinn, duit : do³.

di. 1 : de¹. 2 : do³.

dí² : deoch¹.

dia⁵, s. (In phrase) Mar dhia go : mar 4(d).

dí-agraíonn : dí-agair.

diair² : diar.

diairmín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Little thing; little creature. ~ riabhach = Diarmaidín riabhach : diarmaidín. 2. Little (swear-)word, expletive.

diaite : diat.

diamhra. 1. pl. & var. gs. of diamhair¹. 2 : diamhair².

dianú : dianaigh.

diasúna : diasamh.

díb = díbh : de¹.

díbeartha : díbir, díbirt.

díbh³ : de¹.

díbheirg² : díbhearg.

díbheirge. 1 : díbhearg. 2. f = díbheirg¹.

díbríonn : díbir.

díchealta² : díchealt¹.

dícheana : díchion.

dícheannaigh². 1 : dícheannach¹. 2. gsm. of dícheannach².

díchill : dícheall^1,2.

díchirt : dícheart.

díchuir² : díchur.

dícir : dícear.

díchurtha² : díchuir¹.

dídine : dídean.

dífe : díbh¹.

difir : difear.

díge : díog¹.

díginn : dígeann.

díláithreach² : díláthair.

díláithrigh² : díláithreach¹.

dile² : dil¹.

díleáiche : díleách.

díleáite² : díleá.

díleann : díle¹.

dileanna : dil¹.

dílis² : díleas¹.

díliú : díligh.

dílse. 1. f. (gs. ~). (a) Proprietory right; ownership, property. Tugadh ~ a gcríche dóibh, they were given the right to own their territory. (b) Security, pledge. Dul i n~ le rud, to pledge oneself to sth. Thug sé a mhac ina dhílse, he gave his son as security for it. (c) Loyalty; fidelity, allegiance. Umhla is ~ do Dhia, obedience and loyalty to God. (d) Love. A mháthair na ~, dear mother. 2 : dílis¹.

dín² : díon¹.

díne² : dín¹.

díneacha : dín¹.

dingeacha : ding^1,2.

dingeadh² : ding⁴.

dingthe : ding^3,4, dingeadh¹.

dínigh : díneach.

dínirt : díneart.

dinn¹ : dionn.

dínn : de¹.

díobh³ : de¹.

díobhtha = díobh : de¹.

diocanna : dioc².

díofa¹ : díobh¹, díobhadh¹.

díofa² = díobh : de¹.

díoghla : díoghail¹.

díoghlann : díoghail².

díolamaí² : díolaim¹.

díom : de¹.

diomaíche : diomaíoch.

diomlaíonn : diomail¹.

díomuanna : díomua.

diongbhann : diongaibh.

díonta. 1. pp. of díon³. 2 : díon¹. 3 : díonadh.

diosctha : diosc¹, dioscadh.

díosctha : díosc¹, díoscadh¹.

dioscthaí : dioscadh.

díot : de¹.

díotálaí². 1. gsf. & comp. of díotálach². 2 : díotálach¹.

díotálann : díotáil^2,3.

diothanna : dioth¹.

dipir : dipear.

dírigh². 1 : díreach¹. 2. gsm. of díreach².

díseanna : dís.

dísirt : díseart.

diúiche : diúch.

diúige : diúg¹.

diúil. 1 = diúl². 2 : diúl¹.

dlí³ : dligh.

dlíonn : dligh.

dlite : dligh.

dlíthe : dlí¹.

dlú, s. (In phrase) ~ na fáilte = dú na fáilte : dú¹ 3.

dluí : dluigh.

dlúite : dlúthaigh.

dlúith² : dlúth¹.

dluíú = dluí : dluigh.

dlúthú : dlúthaigh.

dó¹, m. (gs. as s. ~, as vn. ~ite; pl. ~nna). 1. vn. of dóigh⁴. 2. Burning; searing, scorching; incineration, combustion. ~ móna, ola, turf-, oil-, burning. ~ aitinn, gorse-burning. ~ corp, cremation of bodies. Iarann dóite, branding iron. 3. Burn; burning sensation. ~ gréine, (discoloration from) sunburn. ~ laidhre, inflammation between the toes. ~ neantóige, nettle sting. ~ seaca, frostbite, (of crops) frostblight. ~ talún, (i) soil-burning, (ii) foot-scorching, blisters on soles of feet. 3. ~ croí = daigh chroí : daigh¹ 2.

dó⁴ : do³.

dob = b', ba : is¹.

dobhirt : dobheart.

dóbhtha = dóibh : do³.

dóchair. (In phrase) Ar n~ = ar ndóigh : dóigh² 3(b).

dochrú : dochraigh¹.

dod² = do do : do¹.

do-dhaoine : do-dhuine.

dófaidh : dóigh⁴.

dóibh : do³.

dóichí : dócha.

doichill : doicheall.

doichte. 1. f. (gs. ~). Tightness, hardness, rigidity, rigour. ~ greama, tightness of grip. ~ gaoithe, stiffness of wind. ~ rialach, strictness of rule. ~ croí, hardness, meanness, of heart. ~ rúin, closeness of secret. 2 : docht¹.

dóigheanna : dóigh¹.

doilfe². 1 = doilbhe 1. 2 : doilbh², doilbheadh.

doimhne. 1. f = doimhneacht. 2. gs. & var. pl. of domhain¹. 3 : domhain².

doimhneacha : domhain¹.

doininne. 1 : doineann. 2. f = doineantacht.

doinn². 1 : donn^1,2. 2. gsm. of donn³.

doinne. 1. f. (gs. ~). Brownness. 2. gsf. & comp. of donn³. 3 : donn¹ 2 (b).

doirne : dorn.

doirre : dorr.

doirse² : doras.

doirte² : doirt¹, doirteadh.

doirthe : doraidh¹.

doirtil : doirteal.

dóite, a3. 1. pp. of dóigh⁴. 2. Burned, burnt. ~ ag an tine, ag an teas, burned, scorched, by the fire, by the heat. ~ ag an ngrian, sunburned. ~ ag an sioc, seared by frost, frostbitten. Feoil dhóite, burned, charred, meat. Talamh ~, (moor)land scorched, beaten, before tilling. S.a. aibhleog, blas¹ 1, boladh 1. 3. Seared, withered, dry. Seanduine ~, withered, dry, old man. Gáire ~, dry smile. Tá mo chroí ~ aige, it has withered my heart, it makes my heart ache. Tá na scairteacha ~ as, his insides are burned up. 4. Bitter, severe. Is ~ a ghoill sé uirthi, it hurt her bitterly. Is ~ an scéal é, it is a depressing story. Mo chreach dhóite (go), I bitterly regret (that). Radharc ~, a pitiable sight. 5. Bheith ~ de rud, to be tired of, fed up with, sth. Tá mé dubh ~ de, I am heartily sick of it. 6. Games: Out. 7 : dó¹.

dóláimhe : dólámh.

dólámh, f. (gs. -áimhe, npl. ~a). 1. (a) (In phrases) Ar, as, le, ~, with both hands; all-out, strenuously; continuously, constantly. (b) (As adv.) Tá siad ag imeacht ~, they are going all-out; they are leaving as fast as they can. Ag caitheamh airgid ~, spending money wholesale. Chinn sé ~ orm é a dhéanamh, I failed utterly to do it. 2. Cards: Imirt ~, to play single-handed. Is doiligh comhaireamh a choinneáil le ~, it is hard to keep count in single play. 3 = i dtólamh : tólamh.

dólom = i dtólamh : tólamh.

dolta : doladh¹.

dólúm = i dtólamh : tólamh.

dom¹ : do³.

dom² = do mo : do³.

domh = dom : do³.

domhain³ : domhan.

don² : do³.

dónn : dóigh⁴.

dónna : dó^1,2.

donnréidh, f = donn réidh : donn¹ 3.

donnú : donnaigh.

donú : donaigh.

dor : doir.

Dóraigh : dórach.

dortha : doir.

dosanna : dos¹.

dosna = do na : do³.

dot = do do : do³.

dóthair, s. (In phrases) Ar n~, i n~ = ar ndóigh : dóigh² 3(b).

draenna : drae¹.

drainte : drant.

dráite : drámh.

dramanna : dram.

dramhlaíonn : dramhail.

dréachtaigh². 1 : dréachtach¹. 2. gsm. of dréachtach².

dréachtú : dréachtaigh¹.

dreall¹ : drioll¹.

dreaptha : dreap¹, dreapadh.

dreich, ~e : dreach¹ 3.

dreimhne. 1. f. (gs. ~). Lit: Rage, fury, madness. 2 : dreamhan².

dréimthe : dréim².

dréir = de réir : réir 2.

dreise : dreas¹.

dreoite : dreo, dreoigh.

dreonn : dreoigh.

drible : drioball.

drige : driog¹.

drinn : dreann¹.

drioganna : driog¹.

driogtha : driog², driogadh.

driogthaí : driogadh.

drise. 1 : dreas². 2 : dris.

driseacha : dris.

drithligh². 1 : drithleach¹. 2. gsm. of drithleach².

driúraic, s. (In phrase) Codladh ~ : codladh 3. (Var: driúlaic, driúilic, driúilicín)

drochbhirt : drochbheart.

drochdhaoine : drochdhuine.

drochmhúinte² : drochmhúineadh.

droiminne² : droimeann¹.

droinge : drong.

droinne : dronn.

droma⁴ : droim.

dromaigh : dromach.

dromanna : droim.

druileanna : druil¹.

drúis² : drús.

drúith² : drúth¹.

drúithe. 1 : drúth². 2. gsf. & comp. of drúth³.

duaiseanna : duais¹.

dualta. 1. pp. of dual⁴. 2 : dualadh.

duanta : duan.

dúbhirt : dúbheart.

dúblaíonn : dúbail¹.

duibh¹ = daoibh : do³.

duibhe. 1. f. (gs. ~). Blackness, swarthiness; darkness, gloom; melancholy, oppression (of spirit); malevolence. 2. gsf. & comp. of dubh². 3 : dubh¹ 5. (Var: duibhche f)

duíche : duí².

duícheanna : duí².

dúigh : dúch.

dúilimh : dúileamh.

duilisc : duileasc.

duimhche : dumhach¹.

dúin² : dún¹.

dúinn² : do³.

dúirt : abair¹.

duit : do³.

dúl : dúil¹.

dula² : dul¹.

dúlaithe². 1. pp. of dúlaigh. 2 : dúlaigh.

dúleanna : dúlionn.

dulta : téigh².

dúlú : dúlaigh.

dumhcha : dumhach¹.

dúnta¹, a3. 1. pp. of dún². 2. Closed (up); close, reticent; secured, fastened. Geata ~, closed gate. Teach ~, closed-up house. Spéir dhúnta, heavily overcast sky. S.a. béal 1(a), biorán¹ 1, dorn 1. 3 : dúnadh¹.

dúnta² : dún¹.

dúra dara = diúra deabhra : diúra 2.

dúradh : abair¹.

durtha = dortha : doir.

eabhra² : eabhar.

éachtaí³ : éacht¹.

eachtraí³. 1 : eachtra. 2 : eachtrach¹.

eachtraí⁴ : eachtraigh².

éadaingne. 1. f. (gs. ~). Insecurity, unsteadiness; weakness, instability; infirmity of purpose, irresolution. 2 : éadaingean. (Var. of 1: ~acht f)

éadála : éadáil.

éadálacha : éadáil.

eadartha : eadra.

éadoimhne. 1. f = éadoimhneacht. 2 : éadomhain.

eadraibh : idir¹.

eadrainn : idir¹.

éadromú : éadromaigh.

éadú : éadaigh².

éagaoine² : éagaoin¹.

eagartha. 1 : eagair¹. 2 : eagraigh.

éaglainne : éaglann².

éagnaigh². 1 : éagnach¹. 2. gsm. of éagnach².

eagnú : eagnaigh¹.

éagóra : éagóir¹.

éagóracha : éagóir¹.

éalainge : éalang.

ealaíon : ealaín.

eanaigh : eanach.

éanaigh : éanach.

éanduine = aon duine : duine 3(d).

eangú : eangaigh¹.

éann : éigh.

earbtha : earb¹, earbadh.

earcú : earcaigh².

earra² : earr¹.

earraigh : earrach.

éartha : éar, éaradh.

éarthaí¹ : éaradh.

easanna : eas¹.

easartha : easraigh.

eascainne : eascann.

eascairde : eascara.

eascartha : eascair, eascairt.

eascrach³, ~a : eiscir.

eascraíonn : eascair.

éascú : éascaigh.

Easpáinne : míle² 2.

easrach, ~a : easair¹.

éatar. 1. var. pres. aut. of éigh. 2 : liutar² 2.

eatarthu : idir¹.

eatha¹. (In phrase) Ar inn ar ~ = ar inn ar ea : inn² 2.

eatha² : ioth.

eatorra, eatorru, eatortha, eatorthu = eatarthu : idir¹.

éicid : éicead.

éidche : éidigh¹.

éideimhne². 1. f. (gs. ~). Unsureness, uncertainty. 2 : éideimhin. (Var. of 1: ~acht f, éideimhníocht f)

éidiú : éidigh².

éifidh : éigh.

éigéille. 1 : éigiall. 2. a3 = éigiallta.

éigin². 1 : éigean¹. 2. f. (gs. -gne) = éigean¹.

éigirt. 1 : éigeart¹. 2. gsm. of éigeart².

éigis : éigeas.

éigne². 1 : éigin² 2. 2: éigean¹.

éigní². 1 : éigne¹. 2. gsf. & comp. of éigneach³.

éignigh². 1 : éigneach¹. 2. gsm. of éigneach².

éigse² : éigeas.

eile¹, a. & adv. & s. 1. a3. Other, another; next, more, else. Ceann, an ceann, ~, another, the other, one. Bealach ~, another, an alternative, way. Fáth ~, another, an additional, reason. An lá ~, the other day; a few days ago. An saol ~, the next world. Uair amháin ~, one more time, once more. Am éigin ~, some other time. A oiread ~, as many more; as much again. Pointe nó dhó ~, one or two further points. Míle nó dhó ~, another mile or two. An chéad rud ~, the next thing. Scéal ~ ar fad, a different story altogether. In aon áit ~, in any other place, anywhere else. Aon rud ~, anything else. Rud ~ de, what is more, furthermore. An chuid ~ acu, the rest of them. Ceann i ndiaidh an chinn ~, one after the other. Cuid an duine ~, another person's property. Níl sé mar dhuine ~, he is not like others, not normal. Mar a dúirt an fear ~, as the other man said; as the saying goes. 2. adv. Else. Cé ~? Who else? Cad (é) ~? What else? Conas ~? How else? Is beag ~ a bhí le rá aige, he had little else to say. Is gairid, ní fada, ~ a mhairfidh siad, they won't last much longer. 3. (As s.) Níl teach ná ~ aige, he has neither a house nor anything else. 4. D'~ = cad ~ : cad¹ 1(f).

eileanna : eil.

éilimh : éileamh.

éilithe. 1. pp. of éiligh. 2 : éileamh.

éill, ~e : iall¹.

eimhir : eimhear¹.

éimir : éimear.

éin¹ : éan¹.

éine : ian¹.

einigh : eineach.

éinne = aon duine : duine 3 (d).

éinneach = aon neach : neach¹ 1.

éinní = aon ní : ní¹ 1.

ireann : éire.

irinn : éire.

eirre : earr¹.

éisc¹ : iasc¹.

éisc² : éasc.

eiscthe : eisc¹, eisceadh.

eiseamlára : eiseamláir.

eiseirge : eisearg.

éisí : éiseach.

eisidh : eiseadh.

eisigh². 1 : eiseach¹. 2. gsm. of eiseach².

éisil : éiseal.

eispéiris : eispéireas.

eiste : eiseadh.

eistir : eistear.

eitigh². 1 : eiteach^1,2. 2. gsm. of eiteach³.

éitir² : éitear¹.

eitlíonn : eitil².

eochrach³, ~a : eochair^1,2,3.

fa, fá¹ = ba : is¹.

Fá² = faoi¹. S.a. Fá dtaobh de : taobh 13(e).

fabhair² : fabhar¹.

fabhrach², ~a : fabhair¹.

fabhrú : fabhraigh^1,2.

faca. 1 : feic². 2. var. 1 sg. p. dep. of feic².

facthas : feic².

fadchinn : fadcheann.

fadhbanna : fadhb.

fadhbhadh² : fadhbh².

fáganna : fág¹.

faghartha, a3. 1. pp. of faghair. 2. (Of metal) Tempered; (of person) fiery, mettlesome; (of eyes) glinting. 3 : faghairt. (Var. of 2: ~ch a1)

faghraíonn : faghair.

faibhle : fabhal.

faíche : faíoch.

faichne : fachain.

faicsin² : faicsean.

faide. 1. f. (gs. ~). Length. 2 : fada. (Var. of 1: ~acht f)

fáide : faoide¹.

faidhbe : fadhb.

faidhbhe : fadhbh¹.

fáidhmhná : fáidhbhean.

faighidh : faigh.

fáil² : fál^1,2.

failce² : falc.

faile : fuile.

faileanna : fail^1,3.

failleanna : faill¹.

fainne. 1. f. (gs. ~). Weakness, faintness. 2 : fann.

fainnil : fainneal.

fáir⁵, s. I bh~ = i bhfáth ar : fáth¹ 2 (a).

fáireacha : fáir^1,3.

fáireadh : fáir⁴.

fairéithi = farae : fara².

faírí : faíreach.

fairis : fara².

fairseadh : fuirseadh 4.

fairthe : fair.

fáirthe : fáir⁴.

fáiscthe, a3. 1. pp. of fáisc. 2. (a) Squeezed, compressed. (b) Tightened, tight. (c) Well-knit; compact. (d) Trim, tidy; neatly dressed. 3 : fáscadh.

faisin : faisean.

fáiste : faoiste¹ 2.

fáistinigh². 1 : fáistineach¹. 2. gsm. of fáistineach².

faíthe : faí.

fáithe : fáidh.

faitidh : faiteadh.

fáitill : fáiteall.

fála : fáil¹.

fálaimín : filimín.

falaing. 1. f = fallaing. 2 : falang.

falcanta, falcánta : folcanta.

falóga = folacháin : folachán 1.

falta : fala.

fálta¹ = fálaithe : fálaigh¹.

fálta³ : fál¹.

fálú : fálaigh¹.

fan² = feadh an : feadh¹ 2 (b).

fánaí³ : fána.

fannú : fannaigh.

faod = fút : faoi¹.

faofa² : faomh, faomhadh.

faofa³ = fúthu : faoi¹.

faoibh = fúibh : faoi¹.

faoilinne : faoileann.

faoin² : faoi¹.

faoina, faoinar, faoinár : faoi¹.

faoinn = fúinn : faoi¹.

faoiscthe : faoisc, faoisceadh.

faom = fúm : faoi¹.

faot = fút : faoi¹.

farae² : fara².

faraibh : fara².

farainn : fara².

faram : fara².

farat : fara².

farc : fuimine.

faró² = faru : fara².

faróthu = faru : fara².

farrabachall = barra bachall : bachall.

farras = fairis : fara².

fárstu = faru : fara².

fartha² : faradh.

fartla : furtla.

faru : fara².

fásaigh². 1 : fásach². 2 : featha.

fáscadh, m. (gs. as s. -aidh, as vn. fáiscthe; pl. -aí). 1. vn. of fáisc. 2. Press, squeeze. ~ a thabhairt do rud, a bhaint as rud, to squeeze sth. ~ éadaigh, clothes-wringing. ~ láimhe, hand-clasp. Bhain sé ~ as mo chroí, it wrung my heart. Tá sé ar ~, it is wringing wet. 3. Tightness, compactness. ~ téide, tightening of rope. ~ a chur ort féin, to wrap oneself up; to draw one's clothes neatly about oneself. ~ faoi, belly-band. 4. Press, pressure; exertion, effort. Le ~ amháin chuir sé faoi é, (of wrestler) he downed him at one try. ~ reatha, dash, burst of speed. D'imigh sé sna fáscaí, he set off at great speed. Fáscaí gáirí, fits of laughter. Den chéad, ar an gcéad, fháscadh, at the first attempt. Den fháscadh, ar an bh~, sin, there and then. 5. ~ aníos = úscadh aníos : úscadh 2.

fásta. 1. pp. of fás³. 2 : fás¹.

fású : fásaigh¹.

fat, ~a¹ : futa.

fáth¹, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. Cause, reason. ~ a bheith agat le rud, to have a reason for sth. ~ a dhéanta, the reason for doing it. Is é ~ mo bhuartha (go), the cause of my sorrow is (that). Cén ~? For what reason? Why? Fios ~a ruda a fháil, to ascertain the cause of, get to the bottom of, sth. Tá fios ~a an scéil anois agat, you now have the ins and outs of the story. ~ a chur le rud, to give a reason, an explanation, for sth. Dá mbeadh ~ ar bith leis, if there were any cause for it. Gan ~, without cause, needlessly. Agus ní gan ~, and not without reason. Gan ~ gan ábhar, for no reason at all. Níl ~ cainte air, there is no need to discuss it. 2. (In phrases) (a) Rud a chur i bh~ ar dhuine, to impress sth. on s.o.; to admonish s.o. about sth. Ní chuirim i bh~ é, I take no account of it, do not consider it important. Tú féin a chur i bh~, to make oneself clear, to assert oneself. (b) I bh~ le = i bhfách le : fách.

fatha² : futha.

fathaigh : fathach.

fáthanna² : fáth¹.

feá⁴ : fiodh¹.

feacanna : feac¹.

feactha : feac³, feacadh.

feacthaí : feacadh.

feadar : feadair.

feadha² : feadh¹.

feadhna : feadhain.

feadraís : feadair.

feadramar : feadair.

feaigear : figear 2.

feáite : feá¹, feáigh.

feamanna : feam.

feamhraídí = speabhraídí : speabhráid.

feánn : feáigh.

feánna² : feá^1,2.

feánna³ : fiodh¹.

feannta, a3. 1. pp. of feann. 2. Sharp, severe; impoverishing. Fómhar ~, scanty harvest. Coinnigh do shúil ~, keep a sharp look-out. 3 : feannadh.

fearaibh : fear¹.

féaraigh : féarach¹.

feargú : feargaigh¹.

fearr : maith².

fearrde : maith² 14.

feartha : fear², fearadh¹.

fearthaí : fearadh².

feasa : fios.

feascartha² : feascairt.

féastú : féastaigh¹.

feibh, rel. adv. Lit: 1. As, according as. ~ is cóir, as is just. ~ atá a neart, according to his strength. ~ d'ordaigh Dia, as God ordained. 2. ~ mar = faoi mar : faoi¹ I 3 (g).

feice : feac¹.

feiceanna : feic¹.

féich. 1 : fiach¹. 2. var. gs. of fiach².

feicthe : feic².

feide : fead¹.

feidhle¹, 1. f. (gs. ~). Lit: Endurance, constancy. 2 : feidhil¹.

feidhle² : feidhil².

feighle : feighil¹.

feighlíonn : feighil².

féil² : fial^1,2,3.

féile¹, 1. f. (gs. ~). Generosity, hospitality. S.a. fuin¹ 2. 2 : fial³.

féilí², féilidh : féileadh.

feille : feall¹.

féilte : féile².

féimir : féimear.

féin³ : féan.

féinne : fiann.

feirbe : fearb^1,2.

féire, 1. f. (gs. ~). Obliqueness, crookedness. 2 : fiar².

féireacht = aoireacht : aoirigh.

feireadh¹ : feir.

feirg, ~e : fearg.

feiriglinnte = firmimintí : firmimint.

féitheacha : féith¹.

féithigh² : féitheach¹.

feithimh : feitheamh.

féithiú² : féithigh¹.

feoite : feo¹, feoigh.

feola : feoil.

feolta : feoil.

feonn : feoigh.

feonna : feo².

feorach : feoir¹.

fiachadh¹. (In phrase) D'fhiachadh = d'fhiacha : fiach¹ 4.

fiachta. 1 : fiach³. 2. pp. of fiach⁴.

fiaigh : fiach^2,3.

fiáin³ : fián.

fialach : fiaile.

fialú : fialaigh.

fianaigh². 1 : fianach¹. 2. gsm. of fianach².

fianna² : fia¹.

fiara² : fiar^1,2.

fiaraigh² : fiarach¹.

fiartha : fiar³, fiaradh¹.

fiarthaí : fiaradh¹.

fích : fíoch¹.

fichid, ~í : fiche.

fichille : ficheall.

fid : fead².

fíde² = faoide : fáide.

fidil², s. (In phrase) Aghaidh ~ : aghaidh¹ 5.

fidle, ~acha : fidil¹.

fífidh : figh.

fíge² : fí².

fílim : fíleam.

fill² : feall¹.

fillidh : filleadh.

fillteacha : filleadh.

fíneála, ~cha : fíneáil¹.

fíneálann : fíneáil².

finn¹ : fionn^1,2.

finte : fine.

fíonn : figh.

fionna² : fionn^1,2.

fionnta. 1. pp. of fionn^4,5. 2 : fionnadh^2,3.

fionntaí : fionnadh³.

fíonta : fíon.

fíorach, ~a : fíor¹.

fíoréisc : fíoriasc.

fíorspár = spior spear : spior.

fiosú : fiosaigh.

fir : fear¹.

fíre² : fíor².

físeanna : fís¹.

fite : fí¹, figh.

fiúnna : fiú².

flainne² : flann¹.

flatha : flaith 2.

fleánna : fleá^1,2.

fleascanna : fleasc².

fleidhe : fleadh.

fleisce² : fleasc¹.

fliche. 1. f. (gs. ~). Wetness, dampness, moisture. 2 : fliuch¹. (Var. of 1: ~acht f, flichíocht f)

floscanna : flosc¹.

flosctha : flosc², floscadh.

floscthaí : floscadh.

fochinn : focheann.

foclóirí² : foclóir.

fodhaoine : fodhuine.

fodhla : fodhail.

foghail² : foghal¹.

foghair. 1 = foghraigh¹. 2 : foghar.

foghanna : fogha².

foghlacha : foghail¹.

fo-ghlactha : fo-ghlac.

foghlamtha, a3. 1. pp. of foghlaim². 2. Learned. Duine ~, learned, well-informed, educated, person. 3 : foghlaim¹.

fógraíonn : fógair.

foilce : folc¹.

foilche = folaithe : folaigh¹.

foilmhe. 1. f. (gs. ~, pl. -mhí). Emptiness, blankness, vacuity. 2 : folamh.

foilse. 1. f. (gs. ~). Clearness, obviousness. 2 : follas. (Var. of 1: ~acht f)

fóin² : fón.

foirbthe : foirb².

foircinn : foirceann¹.

fóire² : fóir^2,3.

fóireach, ~a : fóir¹.

foirfigh² : foirfeach.

foirgniú : foirgnigh.

fóiriú : fóirigh.

foirne : foireann.

foirnigh : foirneach¹.

fóirthe : fóir⁴.

foisce. 1. f = foisceacht. 2 : fogas².

foisigh : foiseach.

foithre, ~acha : fothair.

fola³ : fuil¹.

folaigh³ : folach¹.

folctha : folc², folcadh.

folcthaí : folcadh.

folmha. 1. f = foilmhe 1. 2 : folamh.

folmhaigh² : folmhach.

folta. 1. pp. of fol¹. 2 : foladh².

fólta = fágtha : fág².

folú : folaigh¹.

fómhais² : fómhas.

fómhasann, fómhasta : fómhais¹.

fónann : fóin¹.

fonsú : fonsaigh¹.

fónta, a3. 1. pp. of fóin¹. 2. Serviceable, useful; good, sound, adequate. Ball ~, good, useful, article. adach ~, serviceable clothing. Bia ~, good, nourishing, food. Gníomh ~, good, proper, deed. Tréithe ~, sound qualities. Fear ~, sound, dependable, man. Rud éigin ~ a dhéanamh, to do sth. useful. 3 : fónamh.

forála : foráil^1,2.

forálacha : foráil².

forálann : foráil³.

foranna : foroinn¹.

forbraíonn : forbair.

forghafa : forghabh.

forleithne. 1. f. (gs. ~). Extensiveness, prevalence. 2 : forleathan. (Var. of 1: ~acht f)

forlíonta². 1 : forlíon¹. 2. pp. of forlíon².

foruama, ~nna : foruaim.

foscnamh : foscain.

fothaigh² : fothach¹.

fothana : fothain.

fothraigh : fothrach¹.

frach : fruch.

Frainc² : franc.

frais² : frois.

fraise : fras¹.

fram : frum².

fraoich² : fraoch².

fraoigh, ~e : fraoch¹.

fras⁴ = fairis : fara².

frasú : frasaigh¹.

fréamhaigh². 1 : fréamhach¹. 2. gsm. of fréamhach².

fréamhú : fréamhaigh¹.

freangtha : freang¹, freangadh.

freastalaíonn : freastail¹.

freastalta : freastail¹, freastal.

fréimhe : fréamh.

freis = leis : le¹.

freislighe. 1 = freasluí. 2 : aoi².

freo = leo : le¹.

fri-³ : frith-

fríbh = tríbh : trí².

frinn = linn : le¹.

frínn = trínn : trí².

fríobhtha = tríothu : trí².

friochta. 1. pp. of frioch. 2 : friochadh².

fríofa = tríothu : trí².

friom = liom : le¹.

fríom = tríom : trí².

friomáiltí = firmimintí : firmimint.

friot = leat : le¹.

fríot = tríot : trí².

friotaithe : friotú.

fríotha : fríth¹.

friothálann : friotháil².

fris² = leis : le¹.

frisc : boilgín 3.

fríth² = fuarthas : faigh.

frítheadh = fuarthas : faigh.

fróinn = farainn : fara².

from, fróm = faram : fara².

fru = faru : fara².

frum² = faram : fara².

fuafaidh : fuaigh¹.

fuaidh = chuaigh : téigh².

fuaimeanna : fuaim.

fuair : faigh.

fuaite : fuaigh¹.

fuála : fuáil¹.

fuann : fuaigh¹.

fuarc, s. (In phrase) Go ~ =go feirc : feirc 3.

fuarthas : faigh.

fuasclaíonn : fuascail.

fuathanna : fuath¹.

fúibh : faoi¹.

fuighill² : fuigheall¹.

fuighle : fuigheall¹.

fuil³ : bí³.

fuíll¹ : fuíoll¹.

fúinn : faoi¹.

fuinnimh : fuinneamh.

fuirigh² : fuireach.

fuirseann : fuirsigh.

fuis, s. (In phrase) ~ fais = faoiste fáiste : faoiste¹ 2.

fúiste, s. (In phrase) ~ fáiste = faoiste fáiste : faoiste¹.

fuisteo faisteo = faoiste fáiste : faoiste¹ 2.

fúithe =fúithi : faoi¹.

fúithi : faoi¹.

fuithilí faithilí = fuile faile : fuile.

fultham faltham = fuile faile : fuile.

fúm : faoi¹.

fusa : furasta.

fusaide : furasta 2.

fút : faoi¹.

fúthu : faoi¹.

gabhaid. 1. f = dabhaid. 2 : gabhad¹.

gabhair² : gabhar¹.

gabhála : gabháil¹.

gabhálacha : gabháil¹.

gabhla : gabhal.

gabhlaí³ : gabhlach¹.

gada : goid¹.

gadé = cad é : cad¹ 2.

gágtha : gág².

gaibhle : gabhal.

gaibhne : gabha.

gaibhtseo = gabh anseo : gabh II 2(a).

gaid² : gad¹.

gail² : gal².

gaile² : gal¹.

gáilligh : gáilleach.

gaín : gaíon.

gainmhe : gaineamh.

gair³ : gar¹.

gairdis : gairdeas.

gáire² : gáir¹.

gáirí. 1 : gáire¹. 2. var. vn. of gáir².

gairis : gaireas.

gairmigh. 1 : gairmeach¹. 2. gsm. of gairmeach².

gairthe¹ : gair², gairm¹.

gáirthe : gáir².

gais³ : gas.

gaiseá = ga seá : ga².

gaiste² : gaiseadh.

gaistí¹. 1 : gaiste¹. 2. m = gaisteoir.

gaistí² : gaiseadh.

galaigh². 1 : galach¹. 2. gsm. of galach².

gannú : gannaigh.

gaoithe : gaoth¹.

gaolta : gaol.

garanna : gar¹.

garbhú : garbhaigh.

gargú : gargaigh.

garta³. De ghorta gharta = de dhoirte dhairte : doirte¹.

gártha : gáir¹.

gasraí² : gasra.

gású : gásaigh¹.

gathanna : ga¹.

gathú² : gathaigh².

geachaire = gach re : gach 1(b).

géagú : géagaigh¹.

gealaí : gealach^1,2.

gealaigh² : gealach¹.

gealgháirí² : gealgháire.

geallta¹ : geall¹.

geallta². 1 : gealladh. 2. pp. of geall².

gealltaí : gealladh.

gealta². 1 : gealadh. 2. pp. of geal³.

gealtaigh. 1 : gealtach¹. 2. gsm. of gealtach².

geamanna : geam.

geamhchaoiche. 1. f. (gs. ~). Bleariness, purblindness. 2 : geamhchaoch.

geana¹ : gion¹.

geana² : gean².

geánna : geá.

géanna : gé¹.

geanntracha. 1 : geann¹. 2 : ginn.

gearánaigh. 1 : gearánach¹. 2. gsm. of gearánach².

gearg¹, f. (gs. geirge, npl. ~a, gpl. ~). 1. Quail. 2. ~ goirt = gearr goirt : gearr¹.

gearra¹. 1. a3 = gearr². 2 : gearr².

gearra², m. (In phrase) ~ goirt = gearr goirt : gearr¹.

gearraigh¹ : gearrach.

gearrghionach = gearradh gionach : gearradh 5.

gearrtha : gearr³, gearradh.

gearrthacha : gearradh.

geasa : geis.

géige : géag.

géill³ : giall¹.

geilte : gealt.

geime² : geam.

géimeanna : géim¹.

geimhligh². 1 : geimhleach¹. 2. gsm. of geimhleach².

geimil : geimeal.

geince : geanc.

géinis : géineas.

géinte : géin¹.

geirbe : gearb.

geireacha : geir.

geirge : gearg¹.

geirinn : geireann.

géiseanna : géis^1,2.

geoice : geoc¹.

gheobhadh¹ : faigh.

gheobhaidh, gheofaí, gheofar : faigh.

gib geab = giob geab : giob¹ 2.

gibríonn : gibir.

gíge : gíog¹.

gil¹ : geal¹. 2. gsm. of geal².

gill : geall¹.

gimp : giomp.

gine² : gin¹.

ginidigh². 1 : ginideach¹. 2. gsm. of ginideach².

ginte². 1 : gin¹. 2. pp. of gin².

giobanna : giob¹.

giobtha : giob².

gíocanna : gíoc¹.

gíogtha : gíog³.

giolcacha³ : giolc^1,2.

giolcaí : giolcach¹.

giolctha : giolc³, giolcadh^1,2.

giorra. 1. f. (gs. ~). Shortness. ~ radhairc, shortsightedness. ~ shaoil air! Bad cess to him! S.a. anáil 1. 2 : gearr².

giortaí² : giorta¹.

giotú : giotaigh.

giúrlama : hurlamaboc.

glacaí². 1 : glacach^1,2. 2. gsf. & comp. of glacach².

glactha : glac², glacadh.

glag : glug.

glaice : glac¹.

glaime : glam¹.

glaimhe : glamh¹.

gláimhe : glámh¹.

glaise³ : glas² 2.

glaise⁴ : glas³.

glamaíl, glamaíola : glam².

glamanna : glam¹.

glámanna : glám¹.

glamhanna : glamh¹.

glámhtha : glámh².

glámtha : glám², glámadh.

glaoigh² : glaoch.

glaoite : glaoch, glaoigh¹.

glaonna : glao.

glasair² : glasar.

glasála, ~nn : glasáil.

glasrach, ~a : glasair¹.

glasú : glasaigh.

gléasanna : gléas².

gléasta², a3. 1. pp. of gléas³. 2. Equipped; (well-) dressed. Go ~, in style. 3 : gléasadh.

gleonna : gleo.

gliúnna : gliú.

gliúragáin : codladh 3.

gloiní² : gloine¹.

glóir² : glór¹.

glórtha : glór¹.

glóthaí² : glóthach¹.

glóthú : glóthaigh¹.

gluaiseanna : gluais¹.

glúiní. 1 : glúineach¹. 2. gsf. & comp. of glúineach².

glúiniú : glúinigh¹.

glúracáin, glúragáin = gliúragáin : codladh 3.

gnáise : gnás^2,3.

gnáith : gnáth¹.

gnásanna : gnás¹.

gnéithe : gné.

gníomhartha : gníomh.

gnóthaí² : gnó.

gnúnna : gnú.

go³, prep. (Prefixes h to vowels) To, till, until. 1. (a) (With s.) Dul go Meiriceá, to go to America. Siúl go barr an chnoic, to walk to the top of the hill. Titim go talamh, to fall to the ground. Suí go maidin, to sit up till morning. Go ham luí, until bedtime. Go glúine san uisce, up to the knees in water. Chuaigh sé go gualainn orm, it reached to my shoulder. Go bás, till death. Go brách, forever. Bliain go Luan seo chugainn, a year (up to) next Monday. (b) (With vn.) Go bánú an lae, till dawn of day. Go teacht an earraigh, until the coming of spring. Go himeacht na nIarlaí, until the flight of the Earls. Go cur chuige, until one tries. Fiú go ní a chos dó, even to washing his feet for him. (c) Ó . . . go, from . . . to. S.a. ó⁴ 5. (d) Go dtí : dtí. 2. (In idiomatic phrases) Ní buanaí go faobhar, a reaper must (be able to) sharpen his blade. Ní saor go binn, it is the gable that tests the mason. Ní féasta go rósta, nothing makes a feast like roast meat. Ní laoi go Laoi an Amadáin Mhóir, there is no lay like the Lay of the Big Fool.

go⁴, conj. (Eclipses; replaced by gur with past tense of regular verbs. S.a. gur : is¹) 1. (Introducing noun clause) That. Deir sé go bhfuil deifir air, he says (that) he is in a hurry. Ar eagla go mbeinn déanach, for fear (that) I should be late. B'fhéidir go leanaidís é, perhaps they used to follow him. Ionas go mb'fhusa an obair a dhéanamh, so that it would be easier to do the work. 2. (Introducing temporal clause) Until. (a) Fan go dtiocfaidh sé, wait until he comes. (b) (With nó) Bí ag imeacht romhat nó go bhfeicfidh tú teach mór, keep on going until you see a big house. 3. (With other conjunctions introducing causal clause) Because. Níor fhéad mé teacht mar go raibh mé tinn, I couldn't come because I was ill. Bhí fearg air faoi go raibh siad ag déanamh gleo, he was angry because they were making noise. 4. (Introducing purpose clause) In order to, to. (a) Tháinig sé anseo go bhfeicfeadh sé í, he came here to see her. (b) (With other conjunctions) Déan deifir le go mbeidh tú réidh in am, hurry up so that you may be finished in time. 5. (Introducing consecutive clause) (a) Bíonn sé chomh fuar ansin go mbíonn ort cóta a chaitheamh, it is so cold there that you have to wear a coat. (b) (With agus, is) Nuair a tháinig sé isteach is go bhfaca sé cé a bhí ann, d'imigh sé leis, when he came in and saw who was there, he went away. 6. (With other conjunctions introducing concessive clause) Ní dhearna sé é, ainneoin go ndúirt mé leis é, he did not do it, in spite of the fact that I told him to do it. 7. (Introducing independent clause) (a) Tháinig sé isteach sa seomra go bhfuair sé an leabhar, he came into the room and got the book. (b) Go bhféadfá sin a rá, you might well say that. Go mbeinn caillte murach iad, (I declare that) I should be lost without them. Go mb'fhéidir é, it might be so. Is go mb'fhearr liom míle uair é (ná), I'd prefer it a thousand times (to).

go⁶, interr. part. (In phrases) Go cé = cad é : cad¹ 2. Go céard = céard.

gobaigh¹ : gobach¹.

gobtha : gob², gobadh.

gogail² : gogal.

gogalaíonn : gogail¹.

goicé = cad é : cad¹ 2.

goidé = cad é : cad¹ 2.

goil³ : gol.

goille. 1. f. (gs. ~). Purblindness. 2 : goll.

goinide : géaraide.

goint, f. 1 : goin⁴. 2. var. vn. of goin³.

goir³ : gor¹.

goirm². 1 : gorm¹. 2. gsm. of gorm².

goirt² : gort^1,2.

goisíseal = os íseal : íseal¹ 3.

goitse, goitseo = gabh anseo : gabh II 2 (a).

gona² : go².

gonabhogaí = gúngaí beaga : gúnga 1.

gonár : go².

gonta² : goin².

Gormaigh³ : gormach¹.

gormú : gormaigh¹.

gorta², s. (In phrase) De ghorta gharta = de dhoirte dhirte : doirte¹.

gortha¹ : gor², goradh.

gos ard = os ard : ard¹ 3.

gos íseal = os íseal : íseal¹ 3.

Gostrásta = gus trásta : trásta 2.

grafa² : grafadh¹.

grafadh² : graf².

gráfaidh : gráigh.

grafanna : graf¹.

gráiche : grách.

graif² : graf¹.

graifne. Lit: 1. f. (gs. ~). Horse-racing. 2 : grafainn.

gráige : grág^1,2.

gráin². (In phrase) ~ mhíolach = grathain mhíolach : grathain.

gráin³ : grán.

gráinsí : gráinseach.

graíonna : graí.

gráite : grá, gráigh.

graithín : maithín.

gránach² : gráin¹.

gránaigh³ : gránach¹.

gránn : gráigh.

grásaigh. 1 : grásach¹. 2. gsm. of grásach².

greama : greim.

greamanna : greim.

greanchair : gallán 4.

greanta, a3. 1. pp. of grean². 2. Graven. Íomhá ghreanta, graven image. 3. Ground, polished; shapely, beautiful. Claíomh ~, beautifully-shaped, polished, sword. Obair ghreanta, polished work. ~ ina pearsa, shapely of figure. 3. Clear-cut, distinct. 4 : greanadh.

greatha : grith¹.

gréin, ~e : grian¹.

gréiscthe : gréisc².

greise : greas¹.

grianta¹ : grian¹.

grianta². 1. pp. of grian³. 2 : grianadh.

gríbhe : gríobh.

grifín : codladh 3. (Var: grífín)

gríge : gríog.

grin : grean¹.

grinn⁴ : greann^1,2.

grinnill : grinneall¹.

griogtha : griog², griogadh.

gríosaí. 1 : gríosach¹. 2. gsf. & comp. of gríosach².

gríse : gríos¹.

gróigthe : gróig, gróigeadh.

gróite : gró.

gruamú : gruamaigh.

gruanna : grua.

grúdú : grúdaigh.

grúige : grúg.

guag, f. 1 = guaig. 2 : gíog².

guag. 1. f = guaig. 2 : gíog².

guaillí² : gualainn.

guairí¹ : guaire^1,2.

guairí². 1 : guaireach¹. 2. gsf. & comp. of guaireach².

guairle : gírle, guairle.

guairní. 1 : guairneach¹. 2. gsf. & comp. of guairneach².

guaiseacha : guais¹.

gualaigh² : gualach.

gualú : gualaigh¹.

guilbne : gulba.

guilbnigh². 1 : guilbneach¹. 2. gsm. of guilbneach².

guíonn : guigh.

guíonna : guí.

gumú : gumaigh¹.

gur¹ : is¹.

gura, gurab, gurb, gurbh : is¹.

gurta, s. (In phrase) De ghurta gharta = de dhoirte dhairte : doirte¹.

guthanna : guth.

guthú : guthaigh¹.

háidí. 1. int. (Admonishing child) Ha! Aha! 2 : ha.

hairc : hula.

háirte : húirte háirte.

halach : hulach halach.

halam : holam, halam.

hálta : hál.

hám : húm.

hath. 1 = ha. 2 : huth.

hé² : hob.

heicsid : heicsead.

Heilléanaigh². 1 : heilléanach¹. 2. gsm. of heilléanach².

hidé = siúd é : siúd 1(c).

hílim : híleam.

hiopnóisí³ : hiopnóis.

hubhradh = dúradh : abair¹.

huga, hugaí, int. Huga leat, hugaí libh = chugat leat, chugaibh libh : chun 1(b).

húradh = dúradh : abair¹.

húradh = dúradh : abair¹.

húta : raiple.

í³ = uí : ó².

í⁴, s. An t-í = an té : té¹.

ia¹ : í¹.

iaich : eo¹, iach 2.

iaithe : iath.

iallacha : iall¹.

iann : iaigh.

iaraimh = iaróibh : iaró.

iarchoda, ~nna : iarchuid.

iarmharta : iarmhairt.

iarnaigh². 1 : iarnach¹. 2. gsm. of iarnach².

iarnú² : iarnaigh¹.

iaróibh : iaró.

iarrtha : iarr.

iasachtaí³ : iasacht.

iascaigh. 1 : iascach¹. 2 = iasc².

iasctha : iasc².

iata, a3. 1. pp. of iaigh. 2. (a) Closed, shut. Teach ~, closed-up house. Lámh ~, closed hand; lack of generosity. Spéir ~, lowering sky. Log: Coinníoll ~, closed condition. Jur: I gcúirt ~, in camera. (b) Secured, fastened. An bhfuil ~ ar na caoirigh agat? Have you penned the sheep? (c) Full, bloated. Tá a ghoile ~, his stomach can't hold any more. Bhí sé ~ le feoil, he was puffed up with flesh. (d) Constipated. Tá a chorp ~, his bowels are constipated. 3 : iamh.

ibigh : ibeach.

ící³ : íce¹.

id = i do : do¹.

idéanna : idé.

idhe : iodh.

idirghafa : idirghabh.

idirlínte : idirlíne.

idir-rannta : idir-roinnt.

ife : ibh¹.

íl² : íol.

íliú : íligh.

ille = i leith : leath¹ I 4,5.

im⁵ = i mo : i².

imbriathar = dar mo bhriathar : briathar 1.

imchian¹, f. (ds. -chéin, gs. -chéine, npl. ~a, gpl. ~). Lit: Great distance; far distance, far-away place. ~ críche, great expanse of territory. In ~, in imchéin, in ~a = in imigéin : imigéin. (Var: imchéine f)

imdill : imdeall.

ime² : im¹.

imeachtaí³ : imeacht.

imeadha : ime¹.

imeanna : im¹.

imeartha, a3. 1. pp. of imir². 2. Tricky, prankish. 3. Practised, clever. ~ le ceird, practised at a trade. Tá sé ~ leis na doirne, he is handy with his fists. 4. Tried, exhausted. ~ le rud, fed up with sth. Tá mé ~ acu, they have tried my patience. 5 : imirt.

imeasc² = i measc : measc¹ 2.

imill : imeall.

imíonn : imigh.

imireacha : imir¹.

imithe : imigh.

imleáite : imleá.

imleann. 1 : imlinn. 2. m = imleacán.

imleanna : imlinn.

imríonn : imir².

imris¹ : imreas¹.

imris², ~c : imreasc¹.

in⁵ : i².

ina : i².

inar, inár : i².

inbhir : inbhear^1,2.

íne² : íon.

infhillte, a3. 1. pp. of infhill. 2. Capable of being folded; (of chair, table, etc.) folding, collapsible; (of leaf) involute; (of word) inflexional; (of function) implicit. 3 : infhilleadh.

infir : infear.

ingir : ingear.

iníne : iníon.

inísle. 1. f. (gs. ~). Lowliness, humility. 2 : iníseal.

inlíonn : innill².

inne⁴ : inn¹.

innealta, a3. 1. pp. of innill². 2. (a) Ordered, arranged, ready; neat, elegant, smart. Cailín ~, smartly-dressed girl. (b) Deft, skilled. Tá sé ~ ar a ghnó, he is clever at his work. ~ ar na doirne, handy with the fists. 3 : inleadh.

inní : inne¹.

innibh : inniu.

innigh : inneach.

innill³ : inneall.

inrannta : inroinnt.

ins, ~ an, ~ na, ~ gach = sa(n), sna, i ngach : i².

inse⁴ : inis¹.

insí¹ : inis¹.

insí² : inse^1,2.

insíonn : inis².

inste : inis², insint.

inti : i².

intigh : inteach^1,2.

íobraíonn : íobair.

íocaí³ : íoc¹.

íoctha. 1 : íoc^1,3. 2 : íoc⁴.

iodha² : iodh.

iodhan² : iodha¹.

iodhanna : iodh 5.

iodhna² : iodha¹.

iolaigh² : iolach.

iolraí³ : iolra¹.

iolraigh². 1 : iolrach². 2. gsm. of iolrach³.

iom- : im-^2,3

iomaithe : iomaí¹.

iomána : iomáin^1,2.

iomartha : iomair, iomramh.

iomchrann = iompraíonn : iompair¹.

iomlaisc² : iomlasc.

iomlascann : iomlaisc¹.

iomlasctha : iomlaisc¹, iomlasc.

iompair² : iompar.

iompaithe : iompú.

iompartha : iompair¹, iompar.

iompraíonn : iompair¹.

iomraíonn : iomair.

ion-² : in-³.

íona² : íon.

ionaí : ionadh¹.

ionaibh : i².

ionainn : i².

ionam² : i².

ionat : i².

ionchaibh : eineach.

iongan : ionga.

ionghabháil² : ionghabh¹.

ionlaigh¹. 1 : ionlach¹. 2 = ionnail¹.

ionlaigh² : ionlach².

ionlann² : ionnail¹.

ionnalta : ionladh, ionnail¹.

ionnam = ionam : i².

ionnas¹, m. (gs. -ais). 1. Lit: Manner, nature. Ba é sin ~ an fhir, that was the manner of man he was. ~ a ghaile, the nature of his valour. In ~ taibhse, in the manner of a ghost. Fán ~ sin, in that manner. 2. ~ go = ionas go : ionas.

ionnladh² = inleadh : innill².

ionraigh : ionrach¹.

ionsair : ionsar.

ionsáite, a3. 1. pp. of ionsáigh. 2. Geol: Intrusive. 3 : ionsá.

ionsánn : ionsáigh.

ionsánna : ionsá.

ionsoraibh, ionsorainn : ionsar.

ionsorm, ionsort, ionsorthu : ionsar.

ionstraimí². 1. gsf. of ionstraimeach. 2 : ionstraim.

ionsuirthi : ionsar.

ionsuite : insuigh.

ionsúite : ionsú, ionsúigh.

ionsúnn : ionsúigh.

iontu : i².

íosfaidh : ith¹.

iris⁴ : ireas¹.

irisigh². 1 : iriseach¹. 2. gsm. of iriseach².

is³ : agus.

ísil : íseal^1,2.

ísle. 1. f. (gs. ~). Lowness, lowliness. S.a. brí¹ 1. 2 : íseal^1,2.

isló = sa lá : lá 1(a).

it = i do : i².

ite : ith¹, ithe.

íthe : íoth.

ithreach, ~a : ithir.

ithte = ite : ith¹.

iúil² : iúl.

labanna : lab^1,2.

labhartha : labhair, labhairt.

labhraíonn : labhair.

lachtanna : lacht¹.

ladhracha : ladhar.

lae : lá.

laethanta : lá.

lag¹, m. (gs. laig, npl. ~a, gpl. ~). 1. Weak person, weak creature. An ~ is an láidir, the weak and the strong. 2. Weakness. ~ a bhaint as duine, to get on the soft side of s.o. 3. Lowness. (Le) ~ trá, (at) low tide. ~ trá rabharta, spring tide at its lowest ebb. 4 : lug².

lagaithe. 1. pp. of lagaigh. 2 : lagú.

lagracha : lagar.

láiche : lách.

laidhge : ladhg.

laidhre : ladhar.

láimh¹ : lámh¹.

láimhe : lámh¹.

laín : laíon.

laindéir² : laindéar.

lainne² : lann^1,2.

laíonna : laí.

láir² : lár.

laisce : lasc¹.

láite² : láigh.

láithreach³, ~a : láthair.

láithrigh³. 1 : láithreach¹. 2. gsm. of láithreach².

lamartha : lomartha.

lamhachtain, f = leomhadh : leomh.

lamhadh = leomhadh : leomh.

lámhaigh. 1 = láimhsigh. 2 = lámhach². 3 : lámhach¹.

lampar : lumpar.

langar : longar.

lánn : láigh.

lannaigh². 1 : lannach¹. 2. gsm. of lannach².

lansaithe¹. 1. pp. of lansaigh¹. 2 : lansaigh¹.

lansaithe² : lansaí¹.

lansú : lansaigh¹.

lánta¹ : láí¹.

lánú² : lánaigh.

laochra. 1. m. (gs. ~, pl. ~í). Coll: Warriors; band of warriors. 2 : laoch.

laofa, a3. 1. pp. of laobh¹. 2. Biased. 3 : laobh¹.

laoidhte. 1. pp. of laoidh¹. 2 : laoidh¹.

laoithe : laoi¹.

laonna : lao.

lárach, ~a : láir¹.

lárapóg : lúrapóg.

lasctha : lasc², lascadh.

lasrach³, ~a : lasair.

lasta², a3. 1. pp. of las. 2. At high speed. Ag imeacht ~, going off at top speed. Tá na ba ~ inniu, the cows are being bought up quickly today. 3 : lasadh.

latha : laith.

láthair² : láthar.

le³. (In phrase) Gach ~ = gach re : gach 1(a).

leabhair² : leabhar¹.

leabhra. (In phrase) Dar an ~ = dar an leabhar de : leabhar¹.

leabhra¹. (In phrase) Dar an ~ = dar an leabhar de : leabhar¹ 1(c).

leabhrú² : leabhraigh^1,2.

leabú : leabaigh.

leacaigh². 1 : leacach¹. 2. gsm. of leacach².

leacan : leaca².

leachta¹ : leacht^1,2.

léachtaí² : léacht.

leachtanna : leacht^1,2.

leacú : leacaigh¹.

leadartha : leadair, leadradh.

leadarthaí² : leadradh.

leadarthaigh. 1 : leadarthach¹. 2. gsm. of leadarthach².

leadhbanna : leadhb¹.

leadhbartha : leadhbair, leadhbairt.

leadhbraíonn : leadhbair.

leadhbtha : leadhb².

leadraíonn : leadair.

leafa² : leamh².

leáfaidh : leáigh¹.

leagáidí² : leagáid^1,2.

leagtha : leag¹, leagan.

leáite : leá¹, leáigh¹.

leaithte = leata : leath².

leam = liom : le¹.

leamhadh : leamh².

leamhaigh : leamhach^1,2.

léan¹, m. (gs. léin, pl. ~ta). 1. Deep affliction; grief, anguish, woe. Bheith faoi ~, to be grievously afflicted. ~ agus leatrom, sorrow and oppression. Lá léin, day of woe. Chuirfeadh sé ~ ort a bheith ag éisteacht leo, it was, would be, painful to listen to them. Tá ~ air seo, this is terrible. Bhí ~ ar an aimsir, the weather was awful. Is ~ liom do scéal, your story grieves me. Mo ~ gur tharla sé, alas that it should happen. Tá ~ istigh aige dúinn, he is holding a deep grudge against us. Mo ~! Mo ~ géar! Woe is me! ~ ort! ~ áir ort! Woe be to you! 2. Loch léin = loch bhléine : loch 3.

leanaí : leanbh.

leanganna : leang¹.

leangtha : leang².

leánn : leáigh¹.

léann² : léigh.

leanna¹. 1. gs. & var. pl. of lionn. 2 : leann¹.

leanna² : leann².

leanndubh = lionn dubh : lionn.

leannta. 1 : leann¹. 2. var. pl. of lionn.

léanta¹ : léan¹.

léanta² : léana.

leanúnaigh. 1 : leanúnach¹. 2. gsm. of leanúnach².

leapa, ~cha : leaba.

léar⁴ = de réir : réir 2.

learanna : lear².

léaranna : léar².

leasa² : leas¹.

léasacha : léas¹.

leasaithe. 1 : leasú. 2. pp. of leasaigh.

léasaithe : léasaí¹, léasaigh¹.

léasanna : léas².

léasta. 1 : léasadh. 2. pp. of léas⁴.

léastaí : léasadh.

léasú : léasaigh¹.

leat : le¹.

leata : leath², leathadh.

léatar : liútar² 2.

leathaibhneacha : leathabhainn.

leathaigh³ : leathach¹.

leathbhaile, m. (gs. ~, pl. -lte). 1. Half-townland. 2. Hist: Half of a baile biataigh : baile¹ 3.

leathcheathrú, f. (gs. ~n, pl. ~na). 1. Meas: "Half-quarter', two ounces. ~ thobac, two ounces, two-ounce bar, of tobacco. 2. Half-quatrain. 3. Hist: One-eighth of a baile biataigh : baile¹ 3.

leathchoda, ~nna : leathchuid.

leathdhaoine : leathdhuine.

led = le do : le¹.

léi : le¹.

leibhéanna : leibhé.

léibhinn : léibheann^1,2.

leice² : leac.

léiche : liach¹.

léicin : léicean.

leicinn : leiceann.

leicne. 1 : leaca². 2 : leiceann.

leideanna : leid¹.

leidhbe : leadhb¹.

léifidh : léigh.

léige¹ : liag¹.

léige² : léig^1,2.

léigeanna : léig¹.

léighinn : léigheann.

leighis. 1 : leigheas¹. 2 = leigheas².

léigir : léigear.

leimhe. 1. f. (gs. ~). (a) Tastelessness, insipidity; silliness, inanity. (b) Lit: Impotence, futility. 2 : leamh¹. (Var. of 1: ~as m, leimhne f)

leinne : leann².

léireach. (In phrase) Go ~ = go léir : léir² 3.

leirge : learg.

léirisc : léireasc.

leis⁴ : le¹.

léis² : lias¹.

leisce, f. (gs. ~). 1. Laziness, sloth. ~ a dhéanamh, to laze, to give way to sloth. Giolla na ~, idle fellow, lazy-bones. Ualach ghiolla na ~, lazy man's load. 2. Disinclination, reluctance. ~ a bheith ort rud a dhéanamh, to be loath to do sth. Ná bíodh ~ ar bith ort labhairt leis, don't be in the least backward about speaking to him. 3. Shyness, embarrassment. ~ a chur ar dhuine, to make s.o. feel abashed. 4. (De) ~, lest, for fear that. ~ na bréige, an dearmaid, for fear of falsehood, of mistakes. ~ fearg a chur air, being loath to anger him. ~ achrann a thógáil, rather than create a disturbance. 5 : leasc. (Var: leisc f; of 1,2: ~acht f)

leitheanna : leith¹.

léise : léas³.

léite : léamh, léigh.

leith² : leath¹.

léith² : liath^1,2.

leithe² : leath¹.

léithe¹. 1. f. (gs. ~). Greyness; hoariness, dullness; aging whiteness. Ag dul i ~, growing grey; getting old and grey. 2. Mouldiness. 3 : liath². 4 : liath¹ 2(c).

léithe² = léi : le¹.

leitheanna : leith¹.

léithi = léi : le¹.

leithid¹ : leithead.

leithne. 1. f. (gs. ~). Broadness, breadth. 2 : leathan². (Var. of 1: ~acht f)

léithuisce, m = leith uisce : leith¹ 2.

lem = le mo : le¹.

lena, lenár : le¹.

leo² : le¹.

leobhtha = leo : le¹.

leodh : leoidh.

leofa¹ : leomh.

leofa² = leo : le¹.

leointe¹, spl. 1 = deonta : deoin¹. 2. (In phrases) De, ar, as, do ~ féin, of one's own accord. Rinne sé dá ~ féin é, he did it of his own volition.

leonna : leo¹.

leonta³. 1 : leonadh. 2. pp. of leon².

leontaí : leonadh.

leothu = leo : le¹.

ler, lér = lenar : le¹.

let = le do : le¹.

liaga : lia¹, liag¹.

lianna : lia².

liata : liath³, liathadh.

liath⁴, s. (In phrase) ~ uisce = leith uisce : leith¹ 2.

liathbhuí² = lí bhuí : lí¹ 1(c).

lib = libh : le¹.

líbe : líob¹.

libh : le¹.

lífidh : ligh.

ligin : ligean.

ligthe, a3. 1. pp. of lig. 2. ~ ar, le, given, addicted, to. ~ ar an ól, le staidéar, given to drink, to study. ~ leis an olc ar fad, gone to the bad altogether. Tá sé ~ leis féin, he has gone beyond control, does what he pleases. 3. Loose-limbed, lithe. ~ lúfar, lithe and active. ~ láidir, supple and strong. 4. Bot: Fréamh ~, drop-root. 5 : ligean.

lín² : líon^1,2,3.

linbh : leanbh.

lingthe : ling, lingeadh.

linn⁴ : le¹.

linnte : linn¹.

línte : líne.

liobair² : liobar¹.

liobairt. 1 : liobair¹. 2 = leadhbairt.

liobartha : liobair¹.

liobraíonn : liobair¹.

líocha : lí¹.

líofa¹, a3. 1. pp. of líomh. 2. (a) Ground, sharpened, polished by friction. Lann ~, polished, sharp, blade. (b) Fluent, polished. Cainteoir ~, fluent speaker. Teanga ~, fluent, glib, tongue. Stíl ~, fluid style. (c) Keen, eager. Bheith ~ chun ruda, to be keen on sth.; to be ready and prompt to do sth. (d) Sharp, speedy. Aicsean ~, sharp action. 3 : líomhadh.

lioganna : liog.

lióige : lióg.

liom : le¹.

líomhnaíonn : líomhain².

líona : líon³ 4.

líonn : ligh.

lionndubh = lionn dubh : lionn 1(a).

lionnrua = lionn rua : lionn 1 (a).

lionnta : lionn.

líonta¹ : líon^2,3.

líonta². 1. pp. of líon⁵. 2 : líonadh.

líonú : líon⁷.

liostanna : liost¹.

liostú : liostaigh.

líotha : líth¹.

lir² : lear¹.

lireanna : lir¹.

líric : líreac.

lísis : líseas.

lisiú : lísigh.

lite² : ligh.

líthe : líú.

lítir : lítear.

litreacha : litir.

liúigh² : liúch.

liúir² : liúr¹.

liúnn : liúigh¹.

liúnna : liú¹.

liúrach, ~a¹ : liúir¹.

liúracha² : liúr¹.

liúrtha : liúr², liúradh.

lobhtha = lofa : lobh.

locair² : locar^1,2.

locála : locáil¹.

locálann : locáil².

lochair² : lochar.

lochanna : loch.

lochartha. 1 : lochair¹. 2 : luchartha.

lochradh : lochair¹.

lochtaithe. 1. pp. of lochtaigh¹. 2 : lochtú.

lochtanna : locht.

locraíonn, locraithe, locrú : locair¹.

loctha¹. 1 : loc^3,4. 2 : locadh¹.

lodair² : lodar.

lódála : lódáil¹.

lódálann : lódáil².

lodraíonn : lodair¹.

lofa : lobh, lobhadh.

lóganna : lóg¹.

loghtha : logh, loghadh.

lógtha : lóg².

loic² : loc^1,2.

loicigh : loiceach.

loicthe : loic, loiceadh.

loige : log.

loim² : lom¹.

lóin² : lón¹.

loinge : long^1,2.

loingeadh = longadh : long³.

loingí : loingeach¹.

loingsigh². 1 : loingseach¹. 2. gsm. of loingseach².

loinne. 1. f. (gs. ~). (a) Fierceness, vehemence. ~ na hóige, the fire of youth. (b) = lainne¹. 2. gsf. & comp. of lonn². 3 : lonn¹.

loinnreach¹ : loinnir.

loirg¹ : lorg¹.

loirgneacha. 1 : loirgneach¹. 2. var. pl. of lorga.

loirgní¹ : loirgneach¹.

loiscthe : loisc, loscadh.

lóiseanna : lóis.

loit². 1 : lot. 2. f = lot.

loite² : lot.

loitthe = loite : loit¹.

loma¹ : loim¹.

lomartha, a3. 1. pp. of lomair. 2. (In phrase) ~ lamartha, shorn naked. 3 : lomairt. (Var. of 2: lomanta, lomarta)

lomnochta² : lomnochtadh.

lomraíonn : lomair.

lomtha : lom³, lomadh.

londubh = lon dubh : lon¹ 1.

longa¹ : long^1,2.

longadh : long³.

longtha : long³.

lonta : lon^1,4.

lónta : lón¹.

lorgtha : lorg^1,2.

losa² : los.

lú : beag².

luachanna : luach.

luachra : luachair¹.

luadh : luaidh.

luain² : luan^1,2.

luaisce : luasc¹.

luaite¹ : lua, luaigh.

luaithrigh² : luaithreach¹.

luann : luaigh.

luanta : luan¹.

luar¹. (In phrase) Ní ~ le = ní lú le : beag² 1.

luasctha : luasc², luascadh.

luascthaí : luascadh.

luatha¹ : luaith¹.

lubhra¹ : lubhair.

lúbtha : lúb², lúbadh.

luchra : luchair.

lugha = lú : beag².

lughar. (In phrase) Ní ~ le = ní lú le : beag² 1.

lúibe : lúb¹.

luibheanna : luibh.

luibhin : luibhean.

luibhne : luibhean.

luiche : luch.

luighte = luite : luigh¹.

luíonn : luigh¹.

luite. 1 : luí, luigh¹. 2. a3 = luiteach.

lúith¹ : lúth.

lusanna : lus.

lúthchlis : lúthchleas.

m' : mo.

mactíre = mac tíre : mac 5 (a).

madhmann : maidhm².

madhmtha : madhmadh, maidhm².

madra¹, m. (gs. ~, pl. ~í). Dog. 1. (a) ~ broic, badger-dog, basset. ~ caorach, sheep-dog, collie. ~ dúiseachta, pointer. ~ gearr, terrier. ~ seilge, fiaigh, hunting-dog. ~ draoibe a dhéanamh de dhuine, to drag s.o. in the mire. Ní thabharfainn don mhadra é, I wouldn't offer it to a dog. Tá a fhios sin ag ~í an bhaile, that is common gossip; every fool knows that. Is fearr duit an ~ gearr leat ná i d'aghaidh, it is unwise to antagonize people. Prov: Is teann gach ~ ag a dhoras féin, a cock is bold on his own dunghill. Prov: An té a bhuailfeadh mo mhadra bhuailfeadh sé mé féin, love me love my dog. Tá an ~ marbh! The fat is in the fire. Ag cur ~í i bhfuinneoga, trying to bamboozle people. ~ lathaí = maidrín lathaí : maidrín. S.a. bail¹ 4, ballán¹ 1, cnámh 1(b), íde 1, lámh¹ 19(d), meas¹ 3, baithneach, saol 4. (b) ~ alla, ~ allta, wolf. ~ crainn, squirrel. ~ rua, fox. S.a. 6. ~ uisce, otter. 2. Ich: ~ éisc, ~ scadán, dogfish. ~ garbh, spiny dogfish. ~ gorm, tope. ~ mór, greater spotted dogfish. 3. Ap: ~í bána, larvae of bees. 4. (a) Meteor:~ gaoithe (boglaigh, doininne, gála), (rainbow) light over horizon portending storm, (sea-)dog. (b) ~ taoide, strong-running tide. (c) ~ maith dráimh, good strong non-trump card. 5. Nau: ~ feothain, dog-vane. 6. ~ rua, sugar-wrack.

mágaithe : mágaí¹.

máige : mág.

maighdine : maighdean.

maighe : magh¹.

maime¹ : mam.

maímh : maíomh.

máine² : mán.

mainge : mang.

máinigh : máineach.

maintithe : mainteach.

maíonn : maígh¹.

mairc³ : marc².

mairceanna : mairc¹.

Máire, f. (pr. n. used in phrases). 1. Orn: ~ fhada, heron. 2. ~ chlúmhach = Máirín an chlúimh : máirín 1.

máireach² : cóir⁴.

mairg² : marg².

mairge¹ : marg¹.

mairge² : mairg¹.

maise³ : mais.

maiseadh = más ea : má² 1(c).

maiseanna : mais.

maite : maith³, maitheamh.

maíte : maígh¹, maíomh.

máite : mámh.

maithe² : maith¹.

maitheasaí³ : maitheas.

máithreacha² : máthair.

maithte = maite : maith³.

malartaigh². 1 : malartach¹. 2. gsm. of malartach².

malartaithe. 1. pp. of malartaigh¹. 2 : malartaí¹. 3 : malartú.

mallaithe. 1. pp. of mallaigh¹. 2 : mallú¹.

mamaí³ : mama.

mamanna : mam.

mámanna : mám^1,2,3.

manaigh : manach.

mánna : má¹.

mantanna : mant.

maoil² : maol¹.

maoile¹. 1. f. (gs. ~). (a) Bareness, baldness. (b) (Of weapon, edge) Bluntness. (c) (Of mind) Dullness, obtuseness. 2. gsf. & comp. of maol². 3 : maol¹ 7. (Var. of 1: ~acht f)

maoile² : maoil¹.

maoileanna² : maoil¹.

maoinigh². 1 : maoineach¹. 2. gsm. of maoineach².

maois² : maos.

maothlaigh². 1 : maothlach¹. 2. gsm. of maothlach².

mara¹ : muir¹.

maraigh² : marach.

maraithe¹ : maraí.

maraithe². 1. pp. of maraigh¹. 2 : marú.

maranáin : muranáin.

maraon = mar aon : aon² I 2.

marbhnaí² : marbhna.

marcaigh² : marcach.

marcanna : marc¹.

margú : margaigh.

martha : mair.

más³ : má².

masctha : masc².

máthar : máthair.

meabhrach² : meabhair.

meabhraithe. 1. pp. of meabhraigh¹. 2 : meabhrú.

méadaithe. 1. pp. of méadaigh. 2 : méadú.

meadha : miodh¹.

meadhra : meadhar.

meadhradh, m = meidhriú : meidhrigh.

méadla : méadail.

méadlacha : méadail.

meadracha : meadar¹.

meáite, a3. 1. pp. of meáigh. 2. Bheith ~ ar rud a dhéanamh, to be decided about, resolved on, doing sth. 3 : meá¹.

meala : mil.

meall⁴ : camán².

meallactha : meallac.

meallta¹ : meall¹.

meallta². 1. pp. of meall². 2 : mealladh.

mealltaí : mealladh.

méalú : méalaigh¹.

meanaigh : meanach.

meánaigh². 1 : meánach¹. 2. gsm. of meánach².

meánaithe. 1. pp. of meánaigh¹. 2 : meánaigh¹.

meangadh² : meang².

meangtha¹ : meang².

meangtha² : meangadh¹.

meann¹, m. (gs. minn, npl. ~a, gpl. ~). 1. Lit: Kid. 2. ~ gabhair = meannán aeir : meannán¹ 2.

meánn : meáigh.

meánna : meá^1,2.

meanta. (In phrase) Smior ~ = smior mantach : smior 1.

meánú : meánaigh¹.

méara² : méar¹.

méarú : méaraigh¹.

measa : olc².

measaide : olc² 8.

measctha : measc², meascadh.

measrach, ~a : measair.

méathú : méathaigh.

méich : miach.

meidhge : meadhg.

meidill : meideall.

meidre : meadar¹.

meig³ : steig.

meigeanna : meig¹.

meigill : meigeall.

méile³ : méil.

méilte : méile¹.

méime : miam.

méin² : méan.

méine. 1 : méin¹. 2 : mian¹.

meinge : meang¹.

méire¹ : méar¹.

-méire² : -méir².

meirge² : meirg.

meirgigh². 1 : meirgeach¹. 2. gsm. of meirgeach².

méise : mias.

méithe² : méith¹.

meithle, ~acha : meitheal.

mialtóg, f. 1 = míoltóg. 2. ~ leathair = ialtóg leathair : ialtóg.

mianaigh² : mianach¹.

mianta : mian¹.

míbhirt : míbheart.

mic : mac.

míge : míog^1,2.

mil². (In phrase) ~ mhear = moing mhear : moing 5.

míl : míol.

mílí² : míle².

míligh : míleach.

mill³ : meall¹.

milleanna : mill¹.

millte. 1. pp. of mill². 2 : milleadh.

milltigh. 1 : millteach¹. 2. gsm. of millteach².

milse. 1. f = milseacht. 2 : milis.

mílte : míle¹.

mímhúinte² : mímhúineadh.

mímthe : mím².

minbhear = moing mhear : moing 5.

mine² : min.

míne. 1. f. (gs. ~). (a) Smoothness, softness. (b) Fineness, delicacy. (c) Mildness, gentleness; quietness, placidity. 2. gsf., npl. & comp. of mín². 3 : mín¹. (Var. of 1: ~ach(t) f)

minice. 1. f. (gs. ~). Frequency. Dá mhinice is ea is fearr, the oftener the better. Ní beag liom a mhinice, I think it is quite often enough. 2 : minic. (Var: minicí)

mínirt : míneart.

mínis : míneas.

minn : meann^1,2.

mínte : mín¹.

míocs = míog : gíog.

míogtha : míog³.

mioldamaide = mille maide : mille.

míolta : míol.

míoltóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Midge. ~ ghainimh, sand-fly. Dhéanfadh sé bia ~ díot, he'd make mincemeat of you. 2. ~ leathair = ialtóg leathair : ialtóg.

mionchoda, ~nna : mionchuid.

miondaoine : mionduine.

mionéisc : mioniasc.

míonla² : camán².

míonna : mí¹.

míosa : mí¹.

miotalaithe. 1. pp. of miotalaigh¹. 2 : miotalú.

miotú : miotaigh.

míreanna : mír¹.

míréire² : míriar¹.

míshásta, a3. 1. pp. of míshásaigh. 2. Displeased, dissatisfied. Bheith ~ le rud, to be displeased at, with, sth. 3. Awkward. Acra ~, awkward tool. Dóigh mhíshásta lena dhéanamh, an awkward way of doing it. 4 : míshásamh.

mísil : míseal.

misin : misean.

mistigh : misteach.

mítéarú : mítéaraigh.

mná : bean¹.

mó² : mór³.

mogar² : cogar 1(c).

moiche, 1. f. (gs. ~). Earliness. Ar, i, ~ maidine, in the early morning; early next morning. Ó mhoiche maidine, from early morning. Tá na maidineacha ag dul i ~, the mornings are getting long. 2 : moch. (Var. of 1: ~acht f)

móid² : mód.

móideanna : móid¹.

móidigh². 1 : móideach¹. 2. gsm. of móideach².

moilisc : moileasc.

moill² : moll.

moille¹. 1. f. (gs. ~). (a) Slowness, lateness. Tá a choiscéim ag dul i ~, he is getting slow of step. Bhí an lá ag dul i ~, it was getting late in the day. (b) ~ radhairc, dimness of vision. 2 : mall. (Var. of 1: ~acht f)

moille² : moill¹.

moilleanna : moill¹.

moingmhear = moing mhear : moing 5.

móinte : móin.

Móire : mór¹.

molfa¹ : molbhadh.

molta : moladh.

moltaí : moladh.

móna : móin.

monarcaí³ : monarc.

monarú : monaraigh¹.

móra². 1 : mór². 2. npl. of mór³.

móraithe : móraí.

mórchoda, ~nna : mórchuid.

morgáistí² : morgáiste.

morgtha : morg, morgadh.

mórmhara : mórmhuir.

mórmhór = mór mór : mór³ 2(a).

mórtha : mór⁴, móradh.

mós, adv. 1 = is mó is : mór³ 2 (g). 2. (Used with substantive verb) Rather. Tá sé ~ fada, it is rather long. Tá tú ~ dian air, you are a bit too hard on him. Tá sé ~ déanach sa lá, it is somewhat late in the day.

mótaraithe. 1. pp. of mótaraigh¹. 2 : mótarú.

mothaille : mothall.

mothaithe. 1. pp. of mothaigh. 2 : mothú.

múchta. 1. pp. of múch². 2 : múchadh.

muice : muc.

múiche : múch¹.

muillin : muillean.

muilte : muileann.

múin² : mún¹.

muine³ : muin^1,2.

muineacha : muine¹.

muiní³ : muin^1,2.

muinigh². 1 : muineach¹. 2. gsm. of muineach².

muiníl : muineál.

muiniú : muinigh¹.

múinte, a3. 1. pp. of múin¹. 2. Well-taught, well-behaved, mannerly, polite. Páistí ~, well-mannered children. Cailín deas ~, nice mannerly girl. Bheith ~ le duine, to be polite to s.o. Labhairt go ~, to speak civilly. 3. Chastened. 4 : múineadh.

muir², f. (In phrase) ~ chlúmhach = Máirín an chlúimh : máirín 1.

muirc, s. (In phrase) Ar mhuirc mhairc = ar mhuin mhairc : marc².

muiríneacha : muirín¹.

muirir : muirear.

muirisce : muireasc.

muirní : muirneach¹.

muirthéacht, f. (gs. ~a, pl. ~aí). 1 = muir théachta : muir¹ 2. 2. Pol: Revolution.

múis² : mús.

muíthe : muí.

mun = um an : um.

munar, ~bh = murar, murarbh : mura.

munga manga = mugadh magadh : mugadh.

murab : mura.

múradh : múr^3,4.

múraí⁴ : múrach¹.

Múraigh. 1 : múrach². 2. gsm. of múrach³.

murar, ~bh : mura.

múrtha. 1 : múr^1,3. 2 : múr⁴.

músclaíonn : múscail.

na¹ : an¹.

nach⁴ : is¹. (In adv. phrases) ~ mór, ~ beag, almost.

nach⁶ : gach 1.

naí² = an oidhe : oidhe 5.

naimhde : namhaid.

naíonna : naí¹.

náisiúnaigh² : náisiúnach.

nanach, nanár = an ea nach, an ea nár : ea¹ 6(a).

naoithe : naoú.

naonna : naoi¹.

nár⁶, ~a, ~ab : is¹.

nárbh : is¹.

náscar : núscar.

nasctha : nasc², nascadh.

nathanna : nath.

nathrach, ~a : nathair.

neach². (In adv. phrase) (Nó) ~ cé acu = (Nó) neachtar acu : neachtar².

neádar : niúdar neádar.

néalaithe. 1. pp. of néalaigh. 2 : néalú.

néalta : néal.

neamhcheana : neamhchion.

neamhchóra : neamhchóir.

neamhdhaoine : neamhdhuine.

neamhthola : neamhthoil.

neana : nion.

neartaithe. 1. pp. of neartaigh. 2 : neartú.

neasú : neasaigh¹.

neide : nead.

neimhe : neamh¹.

néimhe : niamh¹.

neoin². (In phrase) Dar, ar, ~ = dar, ar, ndóigh : dóigh² 3.

ní⁶ : is¹.

niafa : niamh².

niaidh : nia².

nianna : nia¹.

nid : nead.

nigir : nigear.

níl : bí³.

níltear : bí³.

nimhneanta, a3. 1 = nimheanta. 2 = nimhe neanta : nimh 3.

niomh : neamh 3.

níonn² : nigh.

nior², ~h : is¹.

níotha : níth.

nirt : neart.

nis : neas¹.

nite : nigh, ní³.

nithe : ní¹.

nítir : nítear¹.

noichte : nocht².

nóin², s. (In phrase) Dar ~ = dar ndóigh : dóigh² 3.

nóinín² = i nDomhnach : domhnach 1.

nóna : nóin¹.

nónta : nóin¹.

nuair² : nuar.

núis² : nús.

obtha : ob¹, obadh.

ócáidithe : ócáidí¹, ócáidigh¹.

ócrú : ócraigh.

ód¹ = ó do : ó⁴.

ógmhná : ógbhean.

oibre, ~acha : obair.

óideanna : óid¹.

oidí : oide.

oidim : oideam.

óighe¹ : ógh¹.

oighinn : oigheann.

oighir : oighear^1,2.

oighrigh². 1 : oighreach¹. 2. gsm. of oighreach².

óil² : ól¹.

oile² : oil¹.

óir² : ór¹.

oirbhirt : oirbheart.

oircne : orca.

oirdne : orda.

oirir : oirear.

oirircigh² : oirirceach.

oiris⁴ : oireas¹.

oirmhinnigh². 1 : oirmhinneach¹. 2. gsm. of oirmhinneach².

oirnigh³ : oirneach¹.

oitreach¹ : oitir¹.

olla : olann.

ollú : ollaigh¹.

ollúna : ollamh.

ólta. 1 : ól¹. 2. pp. of ól².

olú : olaigh¹.

óm² = ó mo : ó².

ón² : ó⁴.

óna : ó⁴.

ónar, ónár : ó⁴.

ór³ = ónar : ó⁴.

óradh = órú : óraigh.

oraibh : ar².

orainn : ar².

óraithe. 1. pp. of óraigh. 2 : óraigh.

ordan² : orda.

orlaigh² : orlach.

orlú : orlaigh¹.

orm : ar².

orra = orthu : ar².

orru = orthu : ar².

ort : ar².

ortha² = orthu : ar².

órtha² = óraithe : óraigh.

orthu : ar².

órú² : óraigh.

ós³ : ó⁴ II.

osclaíonn : oscail.

ót = ó d' : ó⁴.

otra : otair.

otraigh : otrach¹.

pacála : pacáil¹.

pacálann : pacáil².

páin² : pán.

páintigh. 1 : páinteach¹. 2. gsm. of páinteach².

rácálann : rácáil.

páirteanna : páirt¹.

paiteanna : pait.

paitin : paitean.

pánaí² : pána.

pánna : pá¹.

párálann : páráil.

pasanna : pas^1,2,3.

péacaí. 1 : péacach¹. 2. gsf. & comp. of péacach².

peacaigh². 1 : peacach¹. 2. gsm. of peacach².

péactha : péac², péacadh.

peacú : peacaigh¹.

péard = pé rud : pé.

pébí, pébrí = pé ar bith : pé.

péice : péac¹.

peiceanna : peic.

peileanna : peil.

péin¹ : pian¹.

péine² : pian¹.

péinteanna : péint.

peiríocha : peireadh.

péisteanna : péist.

peistil : peisteal.

peitil : peiteal.

pianónna : pianó¹.

pianta¹. 1. pp. of pian². 2 : pianadh.

pianta² : pian¹.

piastaí = péisteanna : péist.

piceadh : pic².

píceálann : píceáil^1,2.

picthe : pic³.

pílí² : píle².

pílir : pílear.

pill¹ : peall^1,2.

pinn : peann.

pint : pionta.

píoba : píb.

píobtha : píob¹.

pioctha, a3. 1. pp. of pioc². 2. Neat, spruce. ~ bearrtha, ~ péacach, ~ pointeáilte, ~ sciúrtha, spick and span. 3 : piocadh.

píolótaigh². 1 : píolótach¹. 2. gsm. of píolótach².

píonna : pí.

pioraíocha = peiríocha : peireadh.

piriúcha = peiríocha : peireadh.

piseanna : pis¹.

plabáil : plobáil.

plabanna : plab¹.

plabtha : plab².

plactha : plac¹, placadh.

pladar : pludar 2.

plainc³ : planc¹.

pláite : plá, pláigh¹.

plánaithe = slánaithe : slánaigh.

plánála, ~nn : plánáil.

planctha : planc³, plancadh.

plandú : plandaigh.

plánn : pláigh¹.

plánna : plá.

plánta : plán¹.

pleananna : plean.

pléann : pléigh.

pléascanna : pléasc¹.

pléasctha : pléasc², pléascadh.

pléascthaí : pléascadh.

pléisce : pléasc¹.

pléite, a3. 1. pp. of pléigh. 2. Played out, exhausted. 3 : plé¹.

plobanna : plob.

plogán streille = clogán streille : clogán² 2.

ploghtracha = bloghanna : blogh¹.

pluctha : pluc².

pluice : pluc¹.

pluide¹ : pluid¹.

plup plap = plob plab : plob.

poból, m. (In phrase) Meacan an phobóil : meacan.

póige : póg.

póir² : pór.

póire² : póir¹.

pollta. 1. pp. of poll². 2 : polladh.

pónaí² : póna.

pónaithe : pónaí¹.

portaigh². 1 : portach¹. 2. gsm. of portach².

pórtha : pór.

portú : portaigh¹.

pósta. 1. pp. of pós. 2 : pósadh.

póstaí : pósadh.

postála, ~nn : postáil.

práibeanna : práib¹.

práibthe : práib².

praipe² : praip.

prásaí². 1 : prásach¹. 2. gsf. & comp. of prásach².

preabtha : preab², preabadh.

preasanna : preas.

preibe : preab¹.

prille : prioll.

prímhe : príomh¹.

prioctha : prioc¹, priocadh.

príomha² : príomh¹.

príomháithe : príomháidh.

príosúnaigh² : príosúnach.

profa² : promh, promhadh.

próis³ : prós¹.

próiseanna : próis¹.

puint² : punt^1,2,3.

puis³ : pus.

puismhná : puisbhean.

puithe : puth.

puitigh : puiteach.

pulctha : pulc, pulcadh.

rabh³ = raibh : bí³.

rabha² : rabh¹.

rabhaite² : rabha¹.

rabhthar, rabhthas : bí³.

racálann : racáil².

rácálann : rácáil².

rachaidh : téigh².

rachta³ : racht¹.

rachtanna : racht¹.

ragaim : meacan¹.

raibh⁴ : bí³.

raibhe¹ : rabh¹.

raibhe² : raibh¹.

raide¹ : rad¹.

raide² : raid¹.

raimhre. 1. f. (gs. ~). Thickness, fatness. ~ téide, éadaigh, thickness of a rope, of cloth. ~ bainne, thickness of milk. ~ róin, fatness of a seal. ~ réasúin, thick-wittedness. Dul i ~, chun ~, to get fat; (of liquid, etc.) to thicken. 2 : ramhar². (Var. of 1: raimhe, raimhead(as) m, ~acht f)

raindí : rúscam raindí.

ráinigh² : ráineach.

ráite. 1. pp. of abair¹. 2. conj. Considering, in view of. ~ an díobháil seo, considering this evil. 3. ~ go, that, because of. Bhí náire air ~ go mbéarfaí air, he was ashamed that he should be caught out. 4 : rá¹.

ráithíocht = ráthaíocht : ráthaigh².

ráitis : ráiteas.

ralach : rail¹.

rálach², ~a : ráil².

rámata = rá mata : rá².

rámhaí³ : rámh¹.

ramhra : ramhar².

ranga³ : rang¹.

ranganna : rang¹.

ranna² : roinn¹.

rannpháirtithe¹ : rannpháirtí¹.

rannpháirtithe². 1. pp. of rannpháirtigh¹. 2 : rannpháirtigh¹.

rannta³. 1 : rann². 2 : roinnt.

raonta : raon¹.

rap² : rup.

ráp : rúp.

rápal húta = raiple húta : raiple.

rapanna : rap¹.

rásaí² : rás^1,2.

rásaithe : rásaí¹.

rásála : rásáil¹.

rásálann : rásáil².

ratha¹ : raith¹.

ratha² : rath¹.

rátháil, f. (gs. -ála). 1 = ráthaíocht : ráthaigh². 2. Collection (of dues, etc.).

ráthaíocht² : ráthaigh².

ráthála : rátháil.

rathanna : raith¹.

ráthanna : ráth^1,2.

rathú² : rathaigh¹.

ráthú : ráthaigh¹.

re². (In phrase) Gach ~ : gach 1(a).

réabtha : réab¹, réabadh.

reaca : reic¹.

reachta² : riocht.

reachtaibh : riocht.

reachtaithe. 1. pp. of reachtaigh¹. 2 : reachtú.

reachtanna : reacht.

réalta², a3. 1. pp. of réal². 2. Clear, manifest. 3. Real. 4 : réaladh. (Var. of 2,3: ~ch¹ a1)

réamhfheasa : réamhfhios.

reanga³ : reang^1,2.

reann² : rinn¹.

réann : réigh.

reanna : rinn^1,2.

réanna : ré^1,3,4.

réasúnaithe¹. 1. pp. of réasúnaigh. 2 : réasúnú.

réasúnaithe² : réasúnaí¹.

reibhe : reabh.

réibhe : riabh.

réibis : réibeas.

reicthe : reic².

réimeanna : réim¹.

réimis : réimeas.

réin : rian¹ 6.

reinge : reang^1,2.

réis = tar éis : éis².

réisc : riasc¹.

reite : reith².

réite : ré².

reitheadh : reith².

réitigh² : réiteach.

reonn : reoigh.

réroithleagánach = ré roithleagánach : ré⁷.

ria⁴. 1 = leis : le¹. 2 = lena : le¹.

riaigh : riach¹.

rialach, ~a : riail¹.

rialaithe. 1. pp. of rialaigh. 2 : rialú.

rianaithe¹. 1. pp. of rianaigh¹. 2 : rianú.

rianaithe² : rianaí¹.

rianna : ria¹.

rianta² : rian¹.

riartha : riar^1,2.

ribthe : rib, ribeadh.

rífeanna : ríf^1,2.

ríge : ríog.

righne¹. 1. f. (gs. ~). Toughness. 2 : righin.

righne² = rinne : déan².

rince² : rinc¹.

rinceanna : rinc¹.

rincthe : rinc².

rinn³ = rinne : déan².

rinn⁴ = linn : le¹.

ríofa : ríomh^1,2.

riom = liom : le¹.

ríonn¹ : righ.

ríonn² : rígh¹.

ríonú : ríonaigh.

riot = leat : le¹.

ris³ = leis : le¹.

rísí : ríseach^1,2.

ríthe¹ : rí¹.

ríthe². 1 : rí³. 2 : rígh¹.

rítheacha : rí².

ríthí : rítheach.

ríthithe : rítheach.

rití : rith¹.

riú = leo : le¹.

ró⁴ : roithleagán 1.

roctha : roc³, rocadh.

rodadh : rod.

ródaigh. 1 : ródach¹. 2. gsm. of ródach².

ródaithe : ródaí¹.

rodta, a3. 1. pp. of rod. 2. (Dry-)rotted; (of drink) flat, stale. 3 : rod.

ródta : ródadh.

róibéis : ribe¹ 5.

roilligh. 1 : roilleach¹. 2. gsm. of roilleach².

roimhe². 1 = roimh. 2 : roimh.

roimis. 1 = roimhe : roimh. 2. (With article) = roimh.

roimpi : roimh. 3 = roimhe¹.

rois³ : ros¹.

roiseanna : rois¹.

roiste¹. 1. pp. of rois². 2 : roiseadh.

roistí : roiseadh.

roithleagánach : ré⁷.

rollaithe. 1. pp. of rollaigh¹. 2 : rollú.

rollanna : roll¹.

rollta : rolladh.

rómha : róimh.

romhaibh, romhainn : roimh.

rómhair² : rómhar¹.

romham : roimh.

rómhartha : rómhair¹, rómhar¹.

romhat : roimh.

rómhraíonn : rómhair¹.

rompu : roimh.

rónna : ró¹.

rónta : rón¹.

ropaigh : ropach¹.

ropanna : rop¹.

roptha : rop³, ropadh.

ros³, m. (In phrase) ~ samh = ró samh : ró² 3(b).

rosamh, rosámh, m = ró samh : ró² 3(b).

rósanna : rós¹.

rósta² : róst.

rothaí⁴ : roth.

rothail³ : rothal.

rothlaithe. 1. pp. of rothlaigh¹. 2 : rothlú.

rothú : rothaigh¹.

ruafaidh : ruaigh.

ruaidhe¹ : ruadh².

ruaite : ruaigh.

ruán¹, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Dim. of rua¹ 1. 2. Buckwheat. 3. Orn: ~ aille, sparrow-hawk. 4. Ich: Rudd. 5. Ent: ~ beag, small tortoise-shell butterfly. 6. ~ alla = damhán alla : damhán 2.

ruann : ruaigh.

ruanna : rua¹.

rud, m. (gs. ~a, pl. ~aí). Thing. 1. (a) Material object. An ~ sin i do lámh, that thing in your hand. Na ~aí a cheannaigh mé, the things I bought. An ~ a bhí mé a dheisiú, the thing I was mending. Gach ~ dá bhfásann, everything that grows. Cupáin agus ~aí, cups and things. (b) Matter, circumstance; act, event, affair, idea. An ~ a tharla, the thing that happened. ~ is fiú a dhéanamh, a thing worth doing. An ~ seo atá ag cur imní ort, this matter that worries you. An ~ atá le rá agam, what I have to say. An chéad ~ a tháinig i mo cheann, the first thing that occurred to me. An ~ is tábhachtaí, the most important thing. ~ nua, a new thing; a novelty. ~ éigin, something or other. ~ eile ar fad, another matter altogether. Rud nár thaitin liom, (which was) something I didn't like. (c) (In substantive phrases) Ós ~ é go, since it happens that. ~ eile de, furthermore. Is é an ~ is measa de (go), the worst part of it is (that). Cad é ~? What? Cé ~ = céard. Is é ~ = is éard : éard. S.a. pé. 2. (Of living creatures) (a) (Of the young) Na ~aí beaga, the little ones. An ~ óg, the young thing. (b) (In pity) An ~ (beag) bocht, the poor (little) thing. (c) (In contempt) An ~ salach, the dirty thing. Nach tú an ~ gan mhaith! What a useless thing you are! Ná labhair leis an ~ sin, don't talk to that creature. 3. (a) Means, substance. An té a bhfuil ~ aige, he who has something, who can afford things. S.a. grá 3. (b) Benefit, gain. Fuair sé ~ maith orthu, he made well out of them, got a good price for them. Ní fearr duit ~ maith ná é, it is a fortunate thing to have happened to you. B'fhearr liom ná ~ maith a bheith ina gcuideachta, I'd like very much to be in their company. (c) Thing of consequence. Is beag, is mór, an ~ é, it matters little, a lot. Is maith an ~ duit féin é, it is a good thing for yourself. Ba mhaith an ~ duit go raibh mé ann, it was just as well for you that I was there. Ní fearr duit ~ de, you are just as well off. (d) Way of acting. Is beag an ~ duit cuidiú liom, the least you should do is to help me. Ba mhór an ~ dó gan mé a bhualadh, he could hardly keep himself from striking me. 4. (a) ~ beag, a little bit, a little. ~ beag aráin, oibre, céille, a little bit of bread, of work, of sense. Cuir ~ beag uisce ann, put a little water in it. (As adv.) ~ beag fuar, a little bit cold. Tá mé ~ beag níos fearr inniu, I am a little better today. (b) (Deprecatingly) "Tá brón orm'. "Tá, ~!' "I'm sorry'. "You are, I'm sure!' 5. Thing asked for. ~ a dhéanamh ar dhuine, to obey s.o.'s wishes. 6. Concern, sorrow. Ná bíodh ~ ort faoi, don't grieve over it. Chuirfeadh sé ~ ort, it would distress you. 7. Affection. Tá an-~ agam orthu, leo, I am very fond of them. 8. Wit, understanding. Ní raibh sé de ~ ann é a dhéanamh, he hadn't the gumption to do it. 9. F: (As a.) (a) Níl sé chomh ~ le duine eile, he is not as bright as other people. (b) Tá sé sin chomh ~, that fellow thinks he is it.

rug : beir.

rúideanna : rúid¹.

rúille búille = ruaille buaille : ruaille².

ruílsí : ruíleas.

rúisc³ : rúsc¹.

rúiscthe : rúisc², rúscadh.

rumanna : rum.

rúmanna : rúm.

rumpaí³ : rumpa.

rúnaí³ : rúnach¹.

rúndaingne. 1. f. (gs. ~). Strong-mindedness, resolution. 2 : rúndaingean.

sa¹ : i².

sábhála : sábháil¹.

sábhálann : sábháil².

sabhna : sabhan.

sactha : sac⁴, sacadh.

sacthaí : sacadh.

Sádach³ : arabach.

sáfa : sábh².

saibhre. 1. f. (gs. ~). Richness. Ag dul i ~, getting rich. 2 : saibhir^1,2. (Var. of 1: ~acht f)

sáigh² : sách¹.

saighdeann : saighid.

saighdte : saighdeadh.

saighe : saigh.

saighní : saighean.

saileach², ~a : sail¹.

saileanna : sail².

sailí² : saileach¹.

sáimhe² : sámh¹.

sáis² : sás¹.

sáite : sá, sáigh¹.

sáithte = sáite : sá, sáigh¹.

sála : sáil¹.

saltracha² : saltair¹.

salúin¹, salún¹, s. (In phrase) Sú ~ = sú talún : sú².

samhla : samhail¹.

samhlacha : samhail¹.

Samhna : samhain.

sámhtha : sámhadh¹.

san³ : i².

sánn : sáigh¹.

sánna : sá.

saofa : saobh², saobhadh.

saoil¹ : saol.

saoirsigh³ : saoirseach.

saoithe : saoi.

saolaithe¹. 1. pp. of saolaigh¹. 2 : saolú.

saolaithe² : saolaí¹.

saolta² : saol.

saoráidí² : saoráid.

saortha¹ : saor⁴, saoradh.

saraithe : saraí.

sáraithe. 1. pp. of sáraigh. 2 : sárú.

sásanna : sás¹.

sásta, a3. 1. var. pp. of sásaigh. 2. Satisfied, contented, pleased. Bheith ~ le rud, de rud, to be satisfied with sth. Tá sé ~ leis féin, he is pleased with himself. ~ den bhia, satisfied with the food. Níl sé ~ den tairiscint, he is not pleased with the offer. Bheith ~ in áit, to be contented in a place. Bheinn lán chomh ~ fanacht anseo, I would just as soon stay here. 3. Agreeable, willing. Bheith ~ rud a dhéanamh, to be willing to do sth. Má tá sé féin ~, if he himself is willing. Tá mé ~, I consent. 4. Handy. (a) Easy to handle, to manage. Ball ~, handy article. Bád, capall, ~, manageable boat, horse. (b) Convenient. Tá sé ~ lena iompar, it is easy to carry. Beidh sé ~ agam, it will come in handy for me. Tá na siopaí ~ againn, we have the advantage of being near the shops. (c) Clever with one's hands. Buachaill ~, deft, efficient, boy. Tá foireann shásta agat, you have a handy crew. 5. (As adv.) Go ~, easily. Tá an oiread sin go ~ ann, there is at least that much in it. 6 : sásamh.

satlaíonn : satail.

scafa², a3. 1. pp. of scamh¹. 2. Eager, avid (chun ruda, for sth.). 3 : scamhadh.

scagtha, a3. 1. pp. of scag. 2. Separated, thin, sparse. adach ~, loosely-woven, thin, cloth. 3 : scagadh.

scáil² : scál^1,2.

scaile² : scal¹.

scáile² : scáil¹.

scáileanna : scáil¹.

scáinte, a3. 1. pp. of scáin. 2. Thin, sparse; skinny, scraggy; threadbare. Gruaig ~, thin hair. Barra ~, sparse crops. Cré ~, scanty soil. Fiacla ~, gapped teeth. Casóg ~, threadbare coat. Saothar ~, sketchy work. Beithíoch ~, scraggy beast. 3 : scáineadh.

scáintí¹ : scáineadh.

scáintí² : scáine.

scaipigh. 1 : scaipeach¹. 2. gsm. of scaipeach².

scaipthe, a3. 1. pp. of scaip. 2. (a) Scattered, dispersed. (b) (Of person) Scatter-brained. (c) (Of ideas, speech, etc.) Wandering, disconnected, confused. Intinn ~, confused mind. Smaointe ~, disconnected thoughts. Caint ~, incoherent speech. Comhrá ~, disjointed conversation. Eolas ~, sketchy information. 3 : scaipeadh.

scairbh² : scarbh¹.

scairdeanna : scaird¹.

scairdí. 1 : scairdeach¹. 2. gsf. & comp. of scairdeach².

scaireanna : scair.

scairteacha¹ : scairt¹.

scairteadh : scairt⁴.

scairteanna : scairt².

scairtí. 1 : scairteach^1,2. 2. gsf. of scairteach³.

scaite² = scoite : scoith¹.

scallta, a3. 1. pp. of scall¹. 2. (Of fledgling) Callow, featherless. 3. Puny, paltry. An rud ~ sin, that miserable thing. Punt ~, one wretched pound. Do dhícheall beag ~, your puny little best. 4 : scalladh¹.

scalta : scaladh.

scamallaigh². 1 : scamallach¹. 2. gsm. of scamallach².

scan² : scun.

scanraithe, a3. 1. pp. of scanraigh. 2. ~ chun, greedy, avaricious, for. 3. (Of colour, light) Lurid, glaring. 4 : scanrú.

scaoibe : scaob¹.

scaoilte, a3. 1. pp. of scaoil. 2. Loose. (a) Barriall ~, loose shoe-lace. Ulóg ~, loose pulley. Cnaipe ~, loose button. adach ~, loose-fitting clothes. Clocha ~, loose stones. Cré ~, loose earth. (b) Rialacha ~, elastic rules. Stíl ~, rambling style. Caint ~, loose talk. (c) Med: Duán ~, loose kidney. Inní, putóga, ~, loose bowels. 3. Free, unconstrained. Lámh ~, free hand. Cos ~, freedom to roam. Lig ceann ~ leis, let him have his head. Pósta nó ~, married or single. Tá sí ~ go fóill, she is still free of marriage ties. 4. Loose-limbed, lithe, supple. Géaga ~, loose limbs. Coiscéim ~, free stride. 5 : scaoileadh.

scaoithe : scaoth.

scaraibe : scarab.

scartadh = scairteadh : scairt⁴.

scartha : scar, scaradh.

scathadh = scoitheadh : scoith¹.

scáthanna : scáth.

scáthú : scáthaigh¹.

sceab : sciob¹.

scealg, ~a : sceilg.

scealptha : scealp².

scéalta : scéal.

scéalú : scéalaigh¹.

sceamhanna : sceamh¹.

sceana : scian¹.

sceanadh, m. 1 : scean. 2 = sceanach.

sceat : sciot¹ 2.

sceiche : sceach.

sceide : scead¹.

sceidil : sceideal^1,2.

sceilpe : scealp¹.

sceilpeanna : sceilp¹.

sceimhe : sceamh¹.

sceimhealta : sceimhle¹.

scéimheanna : scéimh^1,2.

sceimhil. 1 : sceimheal. 2. f = sceimheal.

sceimhle³, ~acha : sceimheal.

sceireacha : sceir.

sceirte : sceart¹.

sceite : sceith².

scéith³. 1 : sciath^1,2. 2. var. ds. of sciath¹.

scéithe : sciath¹.

sceitheanna : sceith¹.

sceitidh : sceiteadh.

sceo⁴ : sceoigh.

sceonn : sceoigh.

sciata² : sciath³.

scileanna : scil^1,2.

sciligh : scileach.

scilte. 1. pp. of scil³. 2 : scileadh.

scilteacha : scileadh.

scine² : scian¹.

scinnte, scinntí : scinneadh.

sciobtha, a3. 1. pp. of sciob². 2. Fast, rapid, prompt. Siúl, labhairt, go ~, to walk, to speak, fast. Déan go ~ é, be quick about it. Amharc ~, swift glance. Is ~ an teanga atá aici, she has a ready tongue. Chomh ~ le fia, as fleet as a deer. 3. (In phrase) ~ scuabtha, spick and span. 4 : sciobadh.

sciollta. 1. pp. of scioll. 2 : sciolladh.

sciomartha. 1 : sciomair. 2 : sciomradh.

sciomraíonn : sciomair.

scíonna : scí.

sciorrtha, ~í : sciorradh.

sciota⁴ : sciotadh.

sciotanna : sciot¹.

sciúiche : sciúch¹.

sciúrtha : sciúr, sciúradh.

sclafa : sclamh².

sclamhanna : sclamh¹.

sclogtha : sclog¹.

scoilteacha² : scoilteach¹.

scoilteanna : scoilt¹.

scoiltí : scoilteach¹.

scoir³ : scor^1,2.

scoite² : scoith¹, scoitheadh.

scoith² : scoth¹.

scoithe : scoth^3,4.

scoití : scoiteach.

scol³, f. (In phrase) ~ rámha = ascaill rámha : ascaill 5.

scola¹ : scol¹.

scoladh : scol².

scolaithe : scolaí^1,2.

scolta¹ : scol³.

scólta. 1. pp. of scól. 2 : scóladh.

scoraigh. 1 : scorach¹. 2. gsm. of scorach².

scortha¹ : scoir¹.

scortha² : scor⁴, scoradh.

scórtha. 1 : scór 2. 2 : scóradh.

scorthaí : scoradh².

scot⁴ : sciot¹ 2.

scotha² : scoth^3,4.

scothanna : scoth^1,2.

scrathadh : scraith².

screadanna : scread¹.

screag², ~a : screig.

screibe : screab.

scréiche : scréach¹.

screimhe : screamh.

scríbe : scríob¹.

scríobaigh. 1 : scríobach¹. 2. gsm. of scríobach².

scríobhtha = scríofa : scríobh^1,2.

scríobtha : scríob², scríobadh.

scríobthaí : scríobadh.

scríofa : scríobh^1,2.

scriosta : scrios^1,2.

scríte = scríofa : scríobh^1,2.

scriúnna : scriú.

scrúdaithe. 1. pp. of scrúdaigh. 2 : scrúdú.

scrúdta. 1. pp. of scrúd. 2 : scrúd.

scuabtha : scuab², scuabadh.

scuaibe : scuab¹.

scuaid² : scuad.

sé⁴ = is é : é².

sea⁴ = is ea : ea¹.

seá² : ga².

seaca² : sioc¹.

seacha³ : seach².

seachad² : seach².

seachaibh : seach².

seachainn : seach².

seacham : seach².

seachanta : seachain, seachaint.

seachnaíonn : seachain.

seachtair² : seachtar¹.

seachtanna : seacht.

sead⁴ : siod².

seadadh : sead³.

seaifil : sifil.

seala³ : seal.

sealanna : seal.

sealbha : seilbh.

sealbhaigh². 1 : sealbhach¹. 2. gsm. of sealbhach².

sealga² : sealg¹.

sealla² : seall¹.

seálta : seál.

séalú¹ : séalaigh¹.

seamanna² : seam.

seamhrach² : seamhar.

seamra² : seamair.

seamú : seamaigh.

séanadh² : séan³.

seanaithreacha : seanathair.

seanchaithe : seanchaí.

seandaoine : seanduine.

seangaithe, a3. 1. pp. of seangaigh. 2. Exhausted. 3 : seangaigh.

seangú : seangaigh.

seanma : seinm.

seanmhná : seanbhean.

seanmóirí² : seanmóir.

séanna : sé².

séansaithe : séansaí.

seansála : seansáil.

seansálann : seansáil.

seansanna : seans.

séansanna : séans.

séanta¹, a3. 1. pp. of séan³. 2. (a) Charmed, blessed. Folk: An tOileán S~, the Isle of the Blest. (b) Lucky, prosperous, happy. Lámh shéanta, happy, beneficent, hand. 3 : séan³.

séanta². 1. pp. of séan⁴. 2 : séanadh¹.

seápanna : seáp.

séaraigh. 1 : séarach¹. 2. gsm. of séarach².

searbhaithe. 1. pp. of searbhaigh. 2 : searbhú.

séard = is éard : éard.

searraigh : searrach¹.

searrtha : searr², searradh.

seasanna : seas¹.

seasca⁴ : seasc¹.

seascad : seasca¹.

seascaidí : seasca¹.

seasta, a3. 1. pp. of seas². 2. (a) Standing, supporting. Bloc ~, standing block. S.a. crann 4. (b) Steady, permanent, regular. Obair sheasta, steady work. Post ~, permanent job. Foireann sheasta, regular staff. Mil: Fórsa ~, regular force. ileamh ~, steady demand. (c) Delighted. Bheith ~ le rud, to be delighted with sth. Tá sé ~ leis féin, he is very pleased with himself. Iron:Tá sé ~ anois, he is a made man now. 3 : seasamh.

seatha : sithe.

seiceanna : seic¹.

Seicigh : seiceach.

seicil : seiceal.

seicint : seiceant.

seide : sead^1,2.

seideanna : seid¹.

séidil : séideal.

séidte. 1. pp. of séid. 2 : séideadh.

seiftithe, a3. 1. pp. of seiftigh. 2. Resourceful. Rud a dhéanamh go ~, to do sth. skilfully, smartly. 3 : seiftiú.

séil : sial.

seilge¹ : seilg¹.

seilge² : sealg¹.

seilgthe : seilg².

seimle = seimre : seamair.

seimre : seamair.

séine : sian.

seinge. 1. f. (gs. ~). Slimness, slenderness. 2 : seang².

seirbh : searbh¹.

seirbhe. 1. f. (gs. ~). Bitterness, sourness, acidity. 2 : searbh².

Seirbigh : seirbeach.

seirce : searc¹.

seire. 1 : seir. 2. m = seirín 2(b).

seireacha : seir.

séireanna : séir.

seirge. 1. f. (gs. ~). Wasted, withered, state. 2 : searg².

seirre : searr¹.

seisce¹. 1. f. (gs. ~). Barrenness; dryness (of cattle). 2 : seasc¹. (Var. of 1: ~acht f)

seisce² : seisc¹.

séiseanna : séis.

seisigh : seiseach.

seisir : seisear.

séithe : séú.

seó² : seoithín 2.

seoda : seoid¹.

seolta³ : seol^1,2.

seoltaí : seoladh.

seónna : seó¹

seoraí, spl. 1. ~ (cainte), rhetorical expressions, stock phrases, tags. 2 = sonraí : sonra.

seothó : seoithín 2.

sí⁴ = is í : í² 2 (b), 4.

siabhradh, m. 1 : siabhair¹. 2 = síofra.

siad³ = is iad : iad.

siain : sian.

sianta : sian.

síbe : síob¹.

síceanna : síc.

sícis : síceas.

síge : síog¹.

síl² : síol¹.

sileanna : sil¹.

silic : sileac.

silidh : sileadh.

silte. 1. pp. of sil². 2 : sileadh.

sílte. 1. pp. of síl¹. 2 : síleadh.

siltin : siltean.

símhná : síbhean.

sincín : siún.

sine³ : sean².

síne¹ : síon.

síne² : sín¹.

síneacha : sín¹.

siní¹ : sineach^1,2.

siní² : sine^1,2.

sínidh : síneadh.

Sínigh² : síneach.

sínis² : síneas.

sinsir : sinsear.

sínte. 1. pp. of sín². 2 : síneadh.

síntí : síneadh.

síntigh. 1 : sínteach¹. 2. gsm. of sínteach².

siobhán. (In phrase) Mac siobháin : mac 5(b).

síobtha : síob², síobadh.

siocrach, ~a : siocair.

sioctha : sioc².

síogaithe : síogaí¹.

síogtha : síog².

síolaithe¹. 1. pp. of síolaigh¹. 2 : síolú.

síolaithe² : síolaí¹.

síolraigh² : síolrach.

síolta² : síol¹.

síomálacha : seansíomálacha.

sionnaigh : sionnach.

sionsanna : sions.

síonta : síon.

sioradh = sireadh : sir.

siorctha : siorc³.

siorthain, f = sireadh : sir.

siortú : siortaigh.

síorú : síoraigh.

siosadh : sios.

siosctha : siosc^1,2, sioscadh^1,2.

siosta² : sios.

síothaithe. 1. pp. of síothaigh. 2 : síothú.

síreanna : sír.

sirg : searg¹.

sirthe : sir.

sisil : siseal.

síthe. 1 : sí¹. 2 : síth.

sithí, sithidh : sitheadh.

siúil³ : siúl.

siúirdín, siúirlín : sop¹ 1.

siúlann : siúil¹.

siúlóidí³ : siúlóid.

siúlta : siúil¹, siúl.

slactha : slac.

sladanna : slad¹.

sláintí³ : sláinte.

sláintithe : sláintí¹.

slaite : slat¹.

slámanna : slám¹.

slamartha : slamairt.

slámtha : slám².

slánaithe. 1. pp. of slánaigh. 2 : slánú.

slaodanna : slaod¹.

slaodta. 1. pp. of slaod². 2 : slaod².

slap : slupar, slapar.

sleá² : sleáigh.

sleachta¹ : sliocht.

sleachta² : sleacht¹, sleachtadh.

sléachtanna : sléacht¹.

sleamhaine. 1. f. (gs. ~). Smoothness, sleekness, slipperiness. 2 : sleamhain¹.

sleamhna : sleamhain¹.

sleamhnaithe. 1. pp. of sleamhnaigh. 2 : sleamhnú.

sleánn : sleáigh.

sleánna : sleá¹.

sleánta : sleán.

sleasa : slios¹.

sléibhe : sliabh.

sléibhte : sliabh.

sligigh : sligeach.

slinnte : slinn.

slíobtha : slíob.

sliomaigh : sliomach.

slíomtha : slíom.

sliopadh : sliop.

slioptha : sliop.

slite : slí.

sliúnna : sliú.

sloganna : slog¹.

slogtha : slog², slogadh.

slógtha : slóg, slógadh.

sloinn² : slonn¹.

slóite = sluaite : slua¹.

sluaigh : slua¹.

sluaistí : sluasaid.

sluaite : slua¹.

slup : slupar slapar.

smailceacha : smailc¹.

smailcthe : smailc^2,3.

smalcadh = smailceadh : smailc².

smálú : smálaigh.

smeachanna : smeach¹.

smeachta : smeach².

smeanta(in)(e). (In phrase) Smior ~ = smior mantach : smior 1.

smeanta(in)(e). (In phrase) Smior ~ = smior mantach : smior 1.

smeara : smior.

smeartha : smear, smearadh.

smearthaí : smearadh.

smeiche : smeach¹.

sméire : sméar.

smidte, a3. 1. pp. of smid². 2. Excellent, neat. 3 : smideadh.

smolchaite, a3. 1. (Of garment) Threadbare, shabby. 2. (Of fire) Burning low, smouldering. 3 : smolchaitheamh.

smolta. 1. pp. of smol². 2 : smoladh.

smug, f. (gs. -uige, npl. ~a¹, gpl. ~). 1 = smuga². 2. ~ róin = smugairle róin : smugairle 2.

smuige : smug.

smulcadh = smailceadh : smailc².

smúradh : smúr².

smúrtha : smúr².

sna : i².

snafa : snamh³.

snáfa : snámh².

snagaire², m. 1. ~ darach = snag darach : snag². 2 = snagaí¹.

snagaithe : snagaí¹.

snaganna : snag^1,2.

snaidhmeanna : snaidhm¹.

snaidhmthe : snaidhm².

snáite : snáith, snáthadh.

snáithiú : snáithigh¹.

snáití : snáthadh.

snamanna = snaidhmeanna : snaidhm¹.

snamhadh : snamh³.

snamhtha = snafa : snamh².

snámhtha = snáfa : snámh².

snapanna : snap¹.

snaptha : snap², snapadh.

snasanna : snas¹.

snasú : snasaigh.

sneáiche : sneách.

snige : sniog¹.

sníofa : sníomh^1,2.

sníomhtha = sníofa : sníomh^1,2.

sníonn : snigh.

snite : snigh.

snoite : snoí, snoigh.

socra. 1. f = socracht. 2 : socair¹.

sóiche : sóch.

sóil² : sól.

soiléis¹ : soiléas.

soilse² : solas¹.

soin² : son¹.

soir² : sor.

soiscéalú : soiscéalaigh¹.

sóisir : sóisear.

sólású : sólásaigh¹.

soncam : sancam soncam.

sónna : só.

soptha : sop².

sosta : sosadh.

spáide : spád.

spáige : spág.

spainge : spang.

spairnthe : spairn².

spallaigh² : spallach.

spalptha, a3. 1. pp. of spalp. 2. Parched. ~ ón ngrian, leis an tart, parched from the sun, with thirst. 3 : spalpadh.

spánna : spá.

sparrtha : sparr¹.

spealta³ : speal².

spear² : spior.

speartha : spear¹.

spéartha² : spéir¹.

speiche : speach¹.

speile¹ : speal¹.

speile² : speil¹.

speince : speanc.

speireacha : speir¹.

speirigh : speireach.

spéirmhná : spéirbhean.

speirthe : speir², speireadh.

speirthí : speireadh.

spid, s. (In phrase) ~ neanta = speig neanta : speig 2.

spide : fí².

spíne : spíon¹.

spíonadh : spíon².

spíonta¹ : spíon¹.

spíonta². 1. pp. of spíon². 2 : spíon².

spleidhe : spleadh.

splínte : splín¹.

sportha, a3. 1. pp. of spor². 2. Exhausted; broke. ~ spíonta, stony-broke. 3 : spor².

sprainge : sprang.

spraíonna : spraoi.

spréacha¹ : spré².

spréacha² : spréach¹.

spréachta. 1. pp. of spréach². 2 : spréachadh.

spreactha : spreacadh.

spréann : spréigh.

spréanna : spré¹.

spreibe : spreab.

spréiche : spréach¹.

spréite : spréigh, spré³.

sprice : sprioc¹.

spride fí = spide fí : fí².

spriocadh² : sprioc².

spriocanna : sprioc¹.

spris : spreas.

sprís : spríos.

sractha : srac¹, sracadh.

srainne : srann¹.

sraitheanna : sraith¹.

srama² : sram¹.

sramtha : sram², sramadh.

srannta : srann².

sraoilleanna : sraoill¹.

sraoillí² : sraoilleach¹.

sraoillte, sraoilltí : sraoilleadh.

srathaithe. 1. pp. of srathaigh¹. 2 : srathú.

srathrach, ~a : srathair.

sreafa : sreabhadh.

sreangtha : sreang², sreangadh.

sreangú : sreangaigh¹.

sreath¹, f. 1 = sraith¹. 2 = searnadh : searn.

sreibhe : sreabh¹.

sreinge : sreang¹.

srianach² : srian¹.

srianta¹, a3. 1. pp. of srian². 2. Restrained, controlled, restricted. Caint, stíl, shrianta, restrained speech, style. Pribhléid shrianta, qualified privilege. Jur: Eastát ~, qualified estate. 3 : srianadh.

srianta² : srian¹.

sróine : srón.

sruithe² : sruith¹.

srúllaí = srúillí : srúill¹.

sruthanna : sruth¹.

sruthra : sruthair.

sruthú : sruthaigh¹.

stadanna : stad¹.

staide² : staid².

staideanna : staid^1,2.

stáideanna : stáid^1,2.

stáidmhná : stáidbhean.

stáige : stág.

stailceanna : stailc¹.

stáin² : stán¹.

stainge : stang¹.

stáit² : stát.

stálaithe, a3. 1. pp. of stálaigh. 2. Stiff, obstinate; tough, unbending. 3 : stálaigh.

stalctha : stalc².

stálú : stálaigh.

stangadh² : stang².

stangtha : stang^2,3, stangadh¹.

stánna : stá¹.

stánta : stánadh¹.

stánú : stánaigh¹.

starrtha : starr¹.

startha : stair.

stártha : stáir.

steallta¹ : steall¹.

steallta². 1. pp. of steall². 2 : stealladh.

steille : steall¹.

stéille¹ : stiall.

stiallta. 1. pp. of stiall². 2 : stialladh.

stice : stioc.

stiúrann : stiúir².

stiúrtha : stiúir², stiúradh.

stócálann : stócáil².

stofa : stobh.

stóinsithe, a3. 1. pp. of stóinsigh¹. 2. Solidly built. 3. Stubborn, unyielding, tough. 4 : stóinsigh¹. (Var: stóinseáilte)

stoith² : stoth¹.

stolptha : stolp².

stólta : stól².

stónna : stó.

stopanna : stop¹.

stoptha : stop², stopadh.

stórtha : stór^1,2.

stothanna : stoth¹.

strást = gus trásta : trásta 2.

stríce : stríoc¹.

stríoctha : stríoc², stríocadh.

strócanna : stróc¹.

struis. 1 : strus. 2. m = struisire.

stuaiche : stuach.

stuála : stuáil¹.

stuálann : stuáil².

stuanna : stua.

suaiméad, s. (In phrase) Suim ná ~ : suim 3.

suaimhnis : suaimhneas.

suaite : suaith, suaitheadh.

suarú : suaraigh¹.

subhú : subhaigh¹.

súfaidh : súigh.

súgartha : súgradh.

suibhe : subh.

suimeanna : suim.

suímh : suíomh.

suíonn, ~a : suigh, suí.

súirdín = siúirdín : sop¹ 1.

suite, a3. 1. pp. of suigh. 2. Situated. ~ ar thaobh cnoic, situated on a hillside. Mar atáimid ~, in our situation. 3. Fixed, established; certain. Pointe ~, fixed point. Dearcadh ~, determined outlook. ~ de rud, convinced, certain, of sth. Tá sé ~ dearfa, ~ meáite, de, he is firmly convinced of it. Ná bí chomh ~ sin díot féin, don't be so sure of yourself. Argóint atá ~ go maith, an argument that is well-grounded. 4. Low-sized, stocky. Duine ~ daingean, strong stocky person. 5 : suí.

súite : súigh, sú³.

súití, súitidh : súiteadh.

súl : súil.

súnn : súigh.

súnna : sú¹.

súraic² : súrac.

sútha : sú².

suthanna : suth.

t' = d' : do¹.

tá : bí³.

tabhaill² : tabhall².

tabharfaidh : tabhair.

tabhartha. 1 : tabhairt. 2. Var. pp. of tabhair.

tabhú : tabhaigh.

tacaí² : taca^1,2.

tacair² : tacar^1,2.

tacartha : tacair¹.

tacú : tacaigh.

tadhaill² : tadhall.

tadhlaíonn : tadhaill¹.

tadhlaithe : tadhlaí¹.

taenna : tae.

tagann : tar¹.

tagartha : tagair¹, tagairt.

tagraíonn : tagair¹.

tagtha : tar¹.

taibhle : tabhall^1,2.

taifid : taifead¹.

taifigh² : taifeach.

taifneann : tafainn¹.

tailc² : talc.

tailte : talamh.

táimhe³ : támh¹.

táinte : táin.

tairbhí². 1. gsf. & comp. of tairbheach. 2 : tairbhe.

táire² : táir¹.

táireadh : táir⁴.

tairgthe : tairg.

táirgthe : táirg, táirgeadh.

tairiall : toiriall.

tairis² = thairis : thar.

tairisigh. 1 : tairiseach¹. 2. gsm. of tairiseach².

táirthe : táir⁴.

taisc² : tasc^1,2.

táisc¹ : tamhach.

táisc² : tásc¹.

taisceadh : taisc¹.

taiscthe : taisc¹.

táiseanna : táis¹.

taisligh² : taisleach.

taismigh. 1 : taismeach¹. 2. gsm. of taismeach².

taistil² : taisteal^1,2.

táite² : táthaigh.

táith² : táth⁴.

talmhan = talún : talamh.

talún : talamh.

tamhanta. 1. pp. of tamhain¹. 2 : tamhnadh.

tána : táin.

tanaithe. 1. pp. of tanaigh. 2 : tanú.

taobhaigh². 1 : taobhach¹. 2. gsm. of taobhach².

taobhaithe : taobhaí¹, taobhú.

taobhanna : taobh¹.

taoibhe : taobh¹.

taomanna : taom¹.

taomtha : taom², taomadh.

taosctha : taosc¹, taoscadh.

taosú : taosaigh¹.

tapú : tapaigh.

tarraic. 1 : tarrac. 2 = tarraing¹.

tarraingíonn : tarraing¹.

tarraingthe, a3. 1. pp. of tarraing¹. 2. (Of features) Drawn, strained, haggard. 3. (Of wire, thread) Fine-drawn. 4 : tarraingt. (Var: tarraingte)

tarrálann : tarráil.

tascanna : tasc¹.

táthaithe. 1 : táthú. 2. Var. pp. of táthaigh.

táthanna : táth¹.

táthar : bí³.

teachta² : teacht^1,2.

téachta² : téacht, téachtadh.

teachtadh : teacht².

teachtaí² : teachta¹.

teadhma, ~nna : teidhm.

teagaisc. 1 = teagasc². 2 : teagasc¹.

teaglamaí². 1 : teaglaim¹. 2. gsf. of teaglamach.

teaic² : tic 2.

téalachan, f = téaltú : téaltaigh.

teangú : teangaigh¹.

téann : téigh^1,2.

teannálacha : teannáil¹.

teannta². 1. pp. of teann³. 2 : teannadh.

teanntaithe. 1. pp. of teanntaigh. 2 : teanntú.

tearcaithe. 1. pp. of tearcaigh. 2 : tearcú.

tearn(a) = dearna : déan².

teasargann : teasairg.

teasca³ : teasc 1.

teascha : teasach.

teasctha : teasc², teascadh.

téice : téac.

téid². 1 = téann : téigh². 2. Var. 3 pl. pres. of téigh².

téide² : téad.

teidil : teideal.

teilgthe : teilg¹, teilgean.

teinne. 1. f. (gs. ~). Tightness, rigidity; firmness, solidity; forcefulness, strength; hardness, severity. ~ téide, tautness of rope. ~ lamhnáin, rigidity of balloon. ~ gaoithe, stiffness of breeze. ~ creidimh, firmness of faith. ~ glóir, forcefulness of voice. ~ buille, severity of blow. ~ rialach, strictness of rule. 2 : teann².

teipeanna : teip¹.

téipeanna : téip.

teipthe : teip².

teirce. 1. f. (gs. ~). Fewness, scarcity; scantiness, sparseness; shortness, lack. 2 : tearc. (Var. of 1: ~acht f)

teireanna : teir.

teisce : teasc¹.

téiseanna : téis¹.

teite : teith¹, teitheadh.

téite¹ : téigh¹, téamh.

teithte = teite : teith¹, teitheadh.

teo¹. 1. f = teocht. 2 : te.

th' = d' : do¹.

tháinig : tar¹.

thairis. 1 : thar. 2 = thar.

thairsti : thar.

tháls, thálta, go = ó tharla go : tarlaigh¹.

thángthas : tar¹.

tharas = thar is : thar 5.

thar n-ais = ar ais : ais¹.

thart² = tharat : thar.

théis = tar éis : éis².

thiocfadh : tar¹.

thob. (In phrase) Ar ~ = ar hob : hob.

thu, thú : tú.

thug : tabhair.

thusa : tusa 2.

tí⁵ : teach.

tí⁷. (In phrase) Go dtí : dtí.

tibhe. 1. f = tiús. 2 : tiubh².

tig¹ : tar¹.

tilte : til.

tímis : tímeas.

timpill : timpeall.

timpire² : cátaoir.

tinn², s. (In phrase) ~ t'fhiafraí ort = don d'fhiafraí ort : don¹.

tinnis : tinneas.

tinte : tine¹.

tinteanna : tint.

tiocfaidh : tar¹.

tiomaint, f. (gs. -anta). 1 : tiomain. 2 = tiomnú.

tiomanta, a3. 1. pp. of tiomain. 2. (a) Sworn; set, determined. Tá sé ~ é a dhéanamh, he is sworn, determined, to do it. (b) (In asseverations) Diabhal thiomanta duine acu, devil a one of them. ~ don diabhal blas oibre a rinne sé, he didn't do a damn bit of work. 3 : tiomaint. (Var: of 2(a): tiomanach a1)

tiomargann : tiomairg.

tiomargtha : tiomairg, tiomargadh.

tiomnann : tiomain.

tiompanna : tiomp.

tíonna : tí³.

tionóil² : tionól.

tionólann : tionóil¹.

tionscnaíonn : tionscain.

tíoradh : tíor.

tíortha¹ : tíor.

tíortha² : tír.

tís¹ : tíos.

tithe : teach.

títhe : tí¹.

tiúibe : tiúb.

tochais² : tochas.

tochlaíonn : tochail.

tochraiste, a3. 1. pp. of tochrais¹. 2. (Of person) Well-knit, strongly built. 3 : tochras.

tochta² : tocht^1,2.

tochtanna : tocht¹.

tofa, a3. 1. pp. of togh¹. 2. Choice. Bia ~, choice food. Fear ~, outstanding man. Amadán ~, utter fool. 3 : toghadh.

togartha : togair, togradh.

toghla : toghail¹.

toghlann : toghail³.

tograíonn : togair.

tógtha : tóg.

toibreacha : tobar.

toicí² : toice².

toildheona = toil dheona : toil 1(b).

toiliúna = toil dheona : toil 1(b).

toill². 1 : toll¹. 2. gsm. of toll².

toinn, ~e : tonn¹.

toir² : tor^1,2.

toirchis : toircheas.

tóireacha : tóir.

toirisc : toireasc.

toirmisc² : toirmeasc¹.

toiteanna : toit.

tola : toil.

tolgtha : tolg³, tolgadh.

tollta. 1. pp. of toll³. 2 : tolladh.

tolltaí : tolladh.

tomhais² : tomhas.

tóna : tóin.

tonaigh³ : tonach¹.

tonnaí¹ : tonnach¹.

tonnaí² : tonna.

tonnta : tonn¹, tonnadh.

tonntaí : tonnadh.

tonú : tonaigh¹.

tóra¹ : tóir.

tortanna : tort¹.

torthaí : toradh.

tosaigh² : tosach.

tosanna : tos¹.

tosca : toisc.

tostanna : tost¹.

trácht⁴, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. vn. of trácht⁶. 2. (With ar) Mention (of). ~ a dhéanamh ar rud, to mention sth. Chuala mé ~ orthu, I heard tell of them. Níl ~ air sin anois, there is no talk of that now. Is beag ~ atá acu uirthi, they seldom speak of her. 3. Discourse, comment. An rud a bhí i d~ againn, what we were talking about. Sa ~ seo síos, in the following commentary. 4. Ecc: Tract. 5. ~ thar = teacht thar : teacht¹ 3.

tráchtanna : trácht^2,4.

traígh : traíoch.

tráite : trá², tráigh¹.

tramach : tromach.

tránn : tráigh¹.

tránna : trá¹.

trap⁴ : trup.

trasnaithe. 1. pp. of trasnaigh. 2 : trasnú.

trásta, s. 1 = an tráth seo : tráth 1. 2. (In adv. phrases) Go ~, go d~, gus ~, (i) up to now, hitherto, (ii) yet awhile, until later in the day.

trat : trut.

tráthnóna, m. (gs. ~, pl. -nta). 1. Afternoon, evening (up to nightfall). ~ inniu, this evening. ~ beag aréir, late yesterday evening. ~ Dé Domhnaigh, (on) Sunday evening. Gach ~ Domhnaigh, every Sunday afternoon. ~ fómhair, autumn evening. Na tráthnónta fada samhraidh, the long summer evenings. Tháinig sé ~, um thráthnóna, he came in the evening, this evening. Páipéir an ~, the evening papers. Culaith thráthnóna, evening suit. S.a. gúna. 2 = tráth nóna : nóin¹ 1.

treabhrach : treabhaire.

treacha : triuch.

tréadaigh. 1 : tréadach¹. 2. gsm. of tréadach².

treafa : treabh¹, treabhadh.

treáite : treá², treáigh.

treall² = dreall : drioll.

treallanna : treall¹.

treana : trian.

treánn : treáigh.

treánna : treá¹.

tréanna : tré¹.

treapall : triopall 3.

treasaigh² : treasach¹.

tréigh : tréach.

tréigin : tréigean.

tréigthe : tréig.

tréis = tar éis : éis².

treise. 1. f. (gs. ~). Strength, power, dominance; force, emphasis. Le ~ lámh, by main force. ~ thola, strength of will. Ghabh siad ~ orainn, they gained supremacy over us. ~ a chur le cás, to strengthen a case. ~ a chur le do ghuth, to speak in a louder voice. ~ a chur ar fhocal, to emphasize a word. ~ leat! More power to you! 2 : tréan³. (Var. of 1: ~acht f)

tréithe² : tréith¹.

treitill : treiteall.

treonna : treo.

treorach³, ~a : treoir.

treoraigh². 1 : treorach¹. 2. gsm. of treorach².

treorálann : treoráil².

trialach², ~a : triail¹.

tríbh : trí².

tríd². 1 : trí². 2 = trí².

trína, trínar, trínár : trí².

trínn : trí².

tríom : trí².

triomaigh² : triomach.

triomaithe. 1. pp. of triomaigh. 2 : triomú.

tríonna : trí¹.

tríot, tríothu : trí².

trírannta : tríroinnt.

tríthe : tríú.

tríthi : trí².

triúcha. 1. spl. (gpl. triúch). Districts, territories. Trudairí triúch, country bumpkins. 2. ~ céad = tríocha céad : tríocha 2(b).

troch¹, m. (gs. & npl. ~a, gpl. ~). 1. Miserable person, wretch. 2. Slovenly, sloppy, woman. 3 : trú. (Var: f, gs. troiche)

trocha² : troch¹.

troda : troid¹.

troiche : troch¹.

troime. 1. f. (gs. ~). Heaviness, weightiness. 2 : trom³. (Var. of 1: ~acht f)

troimide : trom³ 21.

troisc² : trosc¹.

troiste² : trost.

troithe : troigh.

trom⁴ = tabhair dom : tabhair.

tromchoda : tromchuid.

tromú : tromaigh.

trua³ : truaigh¹.

truaillí² : truaill^1,2.

truann : truaigh¹.

truanna : trua¹.

truipeanna : truip.

tua³ : tuaigh.

tuaghadh = tua : tuaigh.

tuaichle. 1. f. (gs. ~). Lit: Cleverness, cunning. 2 : tuaicheall.

tuair¹ : tuar^1,2,3.

tuairgníonn : tuargain.

tuaite. 1 : tuaigh. 2. Var. pl. of tua¹.

tuaithe² : tuath¹.

tuama², ~nna : tuaim¹.

tuann : tuaigh.

tuanna : tua¹.

tuartha : tuar^1,2,3,4,5.

tugann : tabhair.

tuige² = cad chuige : cad¹ 1(b).

tuigthe : tuig.

tuil³ : tul.

túilín tseabhrach = cúilín seamhrach : seamhrach¹.

tuilithe : tuilí.

tuilte. 1 : tuile. 2. pp. of tuil¹.

tuiní³ : tuineach.

tuínigh : tuíneach.

tuinte¹ : tuineadh.

tuirimh : tuireamh.

tuirinne : tuireann^1,2.

tuirsigh². 1 : tuirseach¹. 2. gsm. of tuirseach².

tuithe : tuth.

tumtha : tum, tumadh.

tumthaí : tumadh.

uabhtha = uathu : ó⁴.

uachtú : uachtaigh.

uaibh : ó⁴.

uaidh : ó⁴.

uailleacha : uaill^1,2.

uaim³. (In phrase) D'aon ~ = d'aon oghaim : ogham.

uaim⁴ : ó⁴.

uain³. (In phrase) Ar ~ ar éigean = ar inn ar éigean : inn².

uain⁵ : uan^1,2.

uaine⁴ : uain^1,2.

uaineacha : uain^1,2.

uainibh : uain¹ 5.

uainn : ó⁴.

uaireadóirí² : uaireadóir.

uaireanta : uair.

uairibh : uair 2(b).

uaisle, f. (gs. ~). 1. Nobility. (a) Persons of rank. An ~, the nobility; F: the gentry. ~ an tsaoil seo, the princes of this world. (b) Quality of nobility. ~ fola, noble blood. ~ méine, nobility of mind. Prov: Eochair ~ éadach, fine feathers make fine birds. 2. Lit: Favour, bounty. 3 : uasal^1,2.

uait : ó⁴.

uaithi : ó⁴.

ualú : ualaigh².

uamadh : uaim².

uamann : uaim².

uamanna : uaim¹.

uamtha : uaim².

uatha³ : uath^1,2.

uathu : ó⁴.

ubhla. 1. m = úll. 2 : ubhall.

uchtaigh³. 1 : uchtach^1,2. 2. gsm. of uchtach³.

uchtaithe. 1. pp. of uchtaigh. 2 : uchtú.

uchtanna : ucht.

úctha : úc.

uí : ó².

uibh. 1. f = ubh. 2 : ubh.

uíbh : ó².

uibhe : ubh.

uibheacha : ubh.

uidhre : odhar¹.

uilleann : uillinn.

úim³. (In phrase) D'aon ~ = d'aon oghaim : ogham 2.

uime. 1 : um. 2 = um.

uimhreach², ~a : uimhir.

uimis = uime : um.

uimpi : um.

úir². 1 : úr². 2. gsm. of úr³.

úire² : úir¹.

uirísle. 1. f. (gs. ~). (a) Lowliness, humility. (b) Baseness, servility. 2 : uiríseal. (Var. of 1: ~acht f)

uirthi : ar².

úis² : ús.

uiscí² : uisce.

úma : úim¹.

úmacha : úim¹.

umaibh : um.

umainn, umam : um.

umat : um.

umpu : um.

úmtha : úmadh.

ungtha : ung, ungadh.

ungthaí : ungadh.

úradh = dúradh : abair¹.

úraigh² : úrach¹.

uraithe. 1. pp. of uraigh. 2 : urú.

úraithe. 1. pp. of úraigh. 2 : úrú.

urchoisc² : urchosc.

urdhálta = dála : dáil¹ 8(b).

urghairthe : urghair.

urramaigh². 1 : urramach¹. 2. gsm. of urramach².

urrú : urraigh.

usa = fusa : furasta.

uscardadh = urscartadh : urscart.

úsctha : úsc², úscadh.

úscthaí : úscadh.